آيوروِده يا طب سنتي هند در متون خُتني

Ayūrvedic or Traditional Indian Medicine in Khotanese Texts

يكي از مكتب‌هاي كهن پزشكي در جهان مكتب آيوروِده يا همان سنت پزشكي هندي است كه با قدمتي نزديك به پنج‌هزار سال از قديمي‌ترين مكتب‌هاي پزشكي به ‌شمار مي‌رود. اين شيوه پزشكي كه در سرزمين هندوستان شكل گرفت و به بلوغ رسيد بر ديگر مكاتب پزشكي دنيا تاثير گذاشته و طب ايراني نيز از آن متاثر شده است. در متون به‌جامانده از يكي از زبان‌هاي ايراني ميانه شرقي، يعني خُتني، در منطقه شين‌جيانگ در تركستان چين، تاثير اين مكتب به‌وضوح ديده مي‌شود. برخي از متون مهم مكتب آيوروِده به ختني به‌صورت كلي يا جزيي ترجمه شده و پاره‌اي از آنها هنوز به‌ جا مانده است. از جمله مهم‌ترين متون پزشكي به‌جامانده به زبان ختني، كه در واقع ترجمه‌هايي از متون هندي هستند، مي‌توان به سيدّهه‌ساره و جيوَكه‌پوستَكه اشاره كرد. نوشته حاضر تلاشي است در جهت معرفي اين متون و بررسي محتواي آنها.

One of the oldest medical schools in the world is Ay?rvedic school or Indian traditional medicine, whose history goes back to five thousand years ago. This school, which was formed and came to maturity in India, has affected on other medical schools in the world, and Iranian medical school has been also affected by it. In remnant texts of one of the Eastern Middle Iranian languages, Khotanese, effect of this school is clearly obvious. Some of the most important Ay?rvedic texts has been fully or partially translated into Khotanese and a small amount of them are still extant. Among the most important surviving medical texts in Khotanese, which in fact are rendering of original Indian medical texts, may be noted Siddhas?ra and J?vakapusta. The present paper aims at presentation these texts and reviewing their content.