مصرف خودسرانه دارو در زنان شهر ياسوج و عوامل مرتبط با آن: يك مطالعه مقدماتي براي طراحي مداخله رفتاري مبتني بر الگوي باور سلامت

Self-Medication Among Women in Yasouj City and Factors Associated with it: A Preliminary Study for Designing an Intervention Based on Health Belief Model

زمینه و هدف: خوددرمانی، به عنوان یك رفتار مخاطره آمیز سلامت شایع در ایران، باعث هزینه­های مادی و غیرمادی زیادی برای ایرانیان می­شود. این مطالعه با هدف تعیین وضعیت خود درمانی در زنان ساكن شهر یاسوج و عوامل مؤثر بر آن انجام شد. روش كار: این مطالعه مقطعی بر روی ۱۹۲ نفر از زنان تحت پوشش مراكز بهداشتی درمانی شهری شهر یاسوج انجام شد و شركت كنندگان با روش نمونه گیری تصادفی ساده از بین پرونده­های تحت پوشش هر مركز انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه استاندارد سازه های الگوی باورسلامت استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار آماریSPSS 16 تجزیه و تحلیل شدند. نتایج: شایع ترین بیماری برای خود درمانی سرماخوردگی گزارش شد. داروهای سرماخوردگی از گروه داروهای بدون نیاز به نسخه پزشك و داروهای آنتی بیوتیك از گروه داروهای نیازمند نسخه پزشك، بیشترین مصرف جهت خود درمانی را داشتند. نتایج بررسی سازه­های الگوی باور سلامت نشان داد كه سازه حساسیت درك شده با میانگین امتیاز 46/3 ± 63/17 اصلی ترین سازه مرتبط با خود درمانی در زنان بود. نتیجه گیری: بعد از مشخص شدن علل خود درمانی و ارتباط آن با سازه­های الگوی باور سلامت، طراحی و اجرای برنامه­های آموزشی به منظور افزایش درك خطر مصرف خودسرانه دارو در بین اقشار مختلف جامعه به خصوص زنان ضروری به نظرمی­رسد.

Background and Aim: Self-medication, as a common risky health behavior, has financial and non-financial costs for Iranians.  This study aimed at determining the situation of self-medication and factors influencing it among women in Yasuj, Iran. Materials and Methods: This cross-sectional study was performed on 192 women referred to urban health care centers in Yasuj, selected randomly from the existing health files at the centers. Data were collected using a standard questionnaire based on the Health Belief Model and analyzed by SPSS 16 statistical software. Results: The most widely used medicines for self-medication were those for common cold and antibiotics from among over-the-counter (OTC) drugs and prescription-only-medicines (POM), respectively. Perceived susceptibility (17.63± 3.46) was the main construct associated with self-medication among women. Conclusion: Once the causes of self-medication and its relationship with the Health Belief Model constructs are known, designing and implementing educational programs aiming at promoting awareness and perception of population groups, especially women, seems necessary.