تاثير مديريت آبياري و آرايش لوله هاي آبياري قطره اي بر عملكرد، بهره‌وري آب و سود خالص در كشت خيار گلخانه‌اي

Influence of irrigation management and drip irrigation laterals on water use, yield and net benefits in greenhouse cucumber

اين پژوهش طي دو فصل زراعي 1391 و 1392 در شهرستان جيرفت، با هدف بررسي تاثير سطوح مختلف آب آبياري و نحوه آرايش سيستم آبياري قطره‌اي نواري روي خيار گلخانه‌اي انجام شد. آزمايش در قالب طرح كرتهاي نواري دوبار خرد شده با 16 تيمار و سه تكرار با تركيب عوامل اصلي و فرعي صورت گرفت. عامل اصلي شامل چهار آستانه پتانسيل 45 (I1)، 55 (I2)، 65 (I3) و 75 (I4) سانتي‌بار جهت شروع آبياري، عامل فرعي شامل دو سامانه آبياري به صورت آبياري قطره‌اي نواري (S1) و قطره‌اي زيرسطحي (S2) و عامل فرعي فرعي شامل دو الگوي كارگذاري لوله آبده به‌صورت يك خط لوله آبده براي هر رديف كشت (L1) و يك خط لوله آبده براي دو رديف كشت (L2) بود. علاوه بر تعيين ميزان حجم آب كاربردي، عملكرد محصول و بهره‌وري آب، ميزان درآمد خالص و نرخ بازده نهايي با لحاظ مجموع هزينه و درآمد در هر تيمار، بر اساس روش بودجه‌بندي محاسبه شد. نتايج نشان داد افزايش آستانه مكش جهت آبياري باعث كاهش تعداد دفعات آبياري و حجم آب مصرفي شد. كمينه (36/136) و بيشينه (11/269 تن در هكتار) ميزان عملكرد به ترتيب مربوط به تيمارهاي I4S1L2 و I1S2L1 بود. با اين وجود، تيمار I2S2L1، ضمن كاهش 7/11 درصد در حجم آب مصرفي در مقايسه با تيمار I1S2L1، تنها باعث يك درصد افت محصول شده و بيش‌ترين سود خالص را به همراه داشت. اين در حالي است كه بالاترين بهره‌وري آب آبياري در تيمار I4S2L1 مشاهده شد. لذا، با درنظر گرفتن توامان صرفه‌جويي در مصرف آب و حفظ منافع اقتصادي كشاورزان، استفاده از روش اتخاذ شده در تيمار I2S2L1 در كشت خيار گلخانه‌اي در شهرستان جيرفت افزايش كارايي مصرف آب و نرخ بازده نهايي را به همراه خواهد داشت.

This research was carried out in two grwoing seasons of 2010 and 2011 in Jiroft City aiming at investigating different irrigation water level and the pattern of drip irrigation system on greenhouse cucumber. The research was done as a splitsplitplot design with 16 treatments and three replications by combining the main and the submain factors. Main factor included four potential threshold of 45 (I1), 55 (I2), 65 (I2) and 75 (I4) centibars for starting irrigation and the submain factor included four system pattern as surface (S1) or subsurface (S2) drip irrigation with one lateral for each cropping row (L1) or the alternate laterals (L2). In addition to determining water use and yield, the net return and final discount rate was calculated based on the partial budgeting method using all calcuated costs and benefits. Results showed that the increase in the potential threshold for irrigation decresed the number of irrigation events and the volume of water use. The minimum (136.36) and the maximum (269.11 Mg ha1) yield was attributed to I4S1L2 and I1S2L1 treatments. Nevertheless, decreasing 11.7% in the volume of water use compared to I1S2L1 treatment, I2S2L1 treatment caused only one percentage reduction in yield and caused the highest net income. Thus, considering both water saving and preserving the economic interest of farmers, applying this method for cropping greenhouse cucumber in Jiroft would be resulted an increase in water use efficiency and final discount rate.