راويان تراث كلامي شيعه از بحرين

The Narrators of Bahrainʹʹs Shiite Theological Heritage

براي بررسي وجود انديشه‌هاي طاكلامي در ميان راويان و اصحاب ايمه، بايسته است كه كل ميراث روايي ايشان جمع‌آوري و تبويب شود و گرايش‌هاي احتمالي آنان به موضوعات كلامي مورد ارزيابي قرار گيرد. در بحرين قديم (شامل كويت، احسا ، قطر و مجمع‌الجزاير بحرين كنوني) گرايش غالب راويان و محدثان، نص‌گرايي بوده و اين جريان، حوزه علمي بحرين را قرن‌ها در اختيار داشته است و حتي برخي، اخبارگرايي قرون متاخر در بحرين را ادامه همان جريان نص‌گراي قديم دانسته‌اند. در نوشتار پيش‌رو، با استفاده از منابع حديثي و رجالي ضمن معرفي محدث - متكلمان بحريني (با تاكيد بر قبيله عبدالقيس) و در يك بازه زماني (عصر اميرالمومنين تا امام جواد عليه السلام)، تلاش شده تا پيشينه كلامي حوزه بحرين به عنوان جرياني ميانه و درخور توجه بازشناسي شود و با نماياندن وجود اين جريان، انگاره نص‌گرايي مطلق و بي‌رقيب در ميان بحريني‌ها نقد شود.

In order to investigate the theological ideas of the narrators and companions of the Imams, it is necessary to collect and organize their narrative heritage and evaluate their probable tendency towards theological subjects. In ancient Bahrain (including Kuwait, Ahsa ʹ, Qatar and present Bahrain archipelago) literalism was the mainstream among the narrators and scholars of hadith, and this trend dominated the scientific domain of Bahrain for centuries. Some have even regarded the traditionalism of the later centuries in Bahrain as the continuation of the same old trend of literalism. Using the sources of Hadith and authorities and introducing Bahraini traditionalists and theologians (with an emphasis on the tribe of Abd al-Qais) in one period (the time of Imam Ali to Imam Javad), the present paper attempts to re-identify the theological history of Bahrain as an intermediate and considerable movement, show the presence of this movement and criticize the idea of absolute and unrivaled literalism among the Bahrainis.