شناسايي و اولويت بندي مناطق بحراني حوزه آبخيز از نظر فرسايش و رسوب با مدل SWAT

در اين پژوهش از مدل SWAT براي شبيه سازي فرسايش و انتقال رسوب در حوضه قره سو استان گلستان و شناسايي و اولويت بندي مناطق بحراني حوضه از نظر فرسايش و رسوب استفاده شد. پس از واسنجي، اعتبارسنجي و تحليل عدم قطعيت مدل با روش نيمه خودكار SUFI2، از خروجي هاي مدل واسنجي شده، براي بررسي تغييرات مكاني فرسايش و رسوب در سطح حوضه استفاده شد. براي اين كار، چهار شاخص شامل رسوبدهي در واحد سطح، غلظت رسوب، بار رسوب و شاخص كلي بر اساس خروجي هاي مدل تعريف و تحليل شد. نتايج نشان داد كه علي رغم كمبود و عدم قطعيت داده هاي موجود، كارايي مدل SWAT براي شبيه سازي فرسايش و رسوب در حوضه قره سو نسبتا قابل قبول است. دقت شبيه سازي رسوب ماهانه با استفاده از شاخص نش-ساتكليف در دوره واسنجي 0.24 و با شاخص PBIAS، منفي 17 درصد و در دوره اعتبارسنجي به ترتيب 0.2 و 12.1- درصد به دست آمد كه بيانگر ضعف نسبي مدل در شبيه سازي نوسانات رسوب و توانايي خوب آن در پيش بيني كلي متوسط رسوب مي باشد. بررسي توزيع مكاني شاخص هاي فرسايش و رسوب نشان داد كه به طور كلي، زيرحوضه هاي بحراني از نظر شاخص رسوبدهي در واحد سطح، در مناطق بالادست حوضه واقعند در حالي كه زيرحوضه هاي حساس از نظر غلظت رسوب در مناطق مياني حوضه و زيرحوضه هاي حساس از نظر بار رسوب عمدتا در پايين دست قرار دارند. در ادامه، اقدامات حفاظتي مناسب براي اجرا در هر يك از مناطق پيشنهاد شد. نتايج اين پژوهش مي تواند به عنوان يك راهنماي اوليه و نقطه شروع براي برنامه ريزي اقدامات مديريتي در منطقه به كارشناسان و مديران كمك كند.