تحليلي بر خشكسالي هاي ايران در نيم قرن گذشته

Analysis of the Iran droughts in the Past half century

خشكسالي يكي ازپديده هاي اقليمي است كه هر ساله خسارتهاي زيادي به بخش هاي مختلف طبيعي از جمله منابع آبي و محيط زيست و انسان در روي كره زمين وارد مي سازد. در دهه اخير با توجه با فراواني وقوع خشكسالي در ايران و كاهش منابع آبي، پيامدهاي آن ملموس شده و برنامه ريزان و مديران را با مشكل روبرو مي سازد. هدف اين پژوهش، شناخت رفتار پديده خشكسالي در يك دوره طولاني و تعيين نواحي خشكسالي ايراناست. بنابراين داده هاي ماهانه بارش براي دوره 50 ساله از 1961 – 2010 ايستگاهاي سينوپتيك ايران، چگونگي خشكسالي هاي بلند مدت در مقياس 24 ماهه مشخص گرديد. در اين مطالعه از روش استاندارد بارش، تحليل مولفه اصلي و خوشه بندي براي تعيين خشكسالي ها و نواحي همگن خشكسالي در ايران استفاده شد. نتايج حاكي است، خشكسالي در ايران از رفتارمنظم فضايي و منطقي در دراز مدت برخوردار است چنانكه اين روند شمال غربي – جنوب شرقي بوده و 7 ناحيه همگن خشكسالي بلند مدت در ايران وجود د ارد. از نظر مديريت ريسك و بحران خشكسالي در ايران با توجه به سري هاي زماني رفتار خشكسالي هر ناحيه در نيم قرن اخير، به ترتيب ناحيه 1، 3، 5، 7، 6، 2 و4 در اولويت قرار دارند. اواخر دهه 90 وكل دهه 2000 شديدترين و بيشترين توالي خشكسالي در 6 ناحيه ايران در نيم قرن اخير اتفاق افتاده است. ناحيه 1 شامل ايستگاهاي شمال غربي و گرگان بيشترين دوره خشكسالي 25 ساله را تجربه كرده است. از آنجا كه پيامدهاي ناشي از آن تا سالها بعد از پايان خشكسالي در يك ناحيه آشكار مي شود. بنابراين مديريت ريسك و بحران جدي در اربتاط با اين پديده بر حسب برنامه ريزي منطقه اي و اولويت بندي براي طرح هاي مخصوص هر ناحيه مفيد مي باشد.