تحليل مفهوم آپوكاليپس و ارتباط آن با سبك شناسي با تكيه بر داستان يوسف(ع) در قرآن كريم

An Analytical Approach toward the Concept of Apocalypse and Its Relations with Stylistics based on the Story of Prophet Joseph in the Holy Quran

آپوكاليپس در لغت به‌معناي ادبيات مكاشفه اي بوده و به عنوان يك سبك يا نوع ادبي در حوزه متون ديني و عرفاني مطرح است. پژوهش مذكور تلاش كرده است تا به روش توصيفي- تحليلي و نيز با استناد به اشعار فارسي و عربي، داستان يوسف(ع) در قرآن كريم را براساس مفهوم آپوكاليپس و ارتباط آن با سبك-شناسي بررسي كند تا با رمزگشايي برخي از مفاهيم سمبليك و تمثيلي آن، به بيان مشابهت سبك اين نوع حكايت با عناصر داستان هاي مكاشفه اي و موتيف هاي مشترك آن با موتيف هاي كلّي اين نوع ادبيات بپردازد. نتايج، حاكي از آن است كه اين داستان، بسياري از موتيف هاي ادبيات مكاشفه و آپوكاليپتيك را داراست ازجمله: خواب و رويا، سروش، صداي غيبي و الهام، حس اضطراب و اضطرار، توكّل، اميد به رهايي و گشايش در آينده، چيرگي تقدير الهي بر اراده خلق، تفال و تطيّر، وجود سمبل و نماد، محدوديت عقل جزيي دربرابر عقل كلّي، نفي اسباب دنيوي، سفر و پايان حاكميت شيطان. حضور اين موتيف ها و مفاهيم سمبليك و تمثيلي، از نشانه هاي بارز اشتراك اين داستان قرآني با برخي از سبك ها و جريان-هاي ادبي رايج در جهان است.

Apocalypse, literally meaning "uncovering", is a disclosure of knowledge or revelation. In literature, it is a type of literary genre used in religious and theosophical texts. This paper has tried to review the story of Prophet Joseph in the Holy Quran based on the concept of apocalypse and its relation with stylistics in a descriptive-analytical method and using related poems in Persian and Arabic sources. This is to decode some symbolic concepts and allegories to extract similarities between stylistics of this story and the elements of “unveiling” stories and motifs on one side, and the general motifs of this literary genre on the other side. The results show that the story of Prophet Joseph possesses many motifs of the apocalyptic or unveiling literature such as: sleep and dream, the oracle, Gabriel, Divine inspiration, a feeling of anxiety, trust in God, hope in freedom and better future, superiority of Divine will over the will of creatures, divination and auspices, the existence of symbols, superiority of Universal Intellect over reason, negating material means, spiritual journey and the rule of Satan. These motifs as well as symbolic and allegorical concepts are among the outstanding signs of congruity between this Quranic story and some worldly prevalent literary styles and movements.