بررسي اثر تنش سرما در مرحله گياهچه اي بر ميزان پرولين ، مالون دي آلدهيد و رنگيزه هاي فتوسنتزي در ژنوتيپ هاي كنجد (.Sesamum indicum L)

كنجد (Sesamum indicum L.) يكي از گياهان گرمسيري حساس به سرما مي­باشد. به­منظور بررسي ميزان تحمل ژنوتيپ­هاي مختلف كنجد در برابر تنش سرما و نيز تاثير سرما بر خصوصيات فيزيولوژيكي آن­ها، آزمايشي در قالب طرح كاملاً تصادفي بر روي ده ژنوتيپ شامل ورامين، قائم، اولتان، يكتا، دشتستان2، داراب1، ناز تك شاخه، ناز چندشاخه، جهاد و نيشابور در سه تكرار انجام شد. ژنوتيپ­ها به مدت سه شبانه روز تحت دماي 8 درجه سانتي­گراد قرار گرفته و نمونه­هاي برگي در زمان­هاي صفر (قبل از اعمال تنش)، 6، 12، 24 و 48 ساعت تهيه شد. بيشترين مقدار كلروفيل a با گذشت 48 ساعت از تنش سرما، به رقم ناز چندشاخه و كمترين آن به رقم ورامين و پس از آن رقم نيشابور اختصاص يافت. در مورد كلروفيل b، پس از 72 ساعت، رقم ناز چندشاخه و پس از آن رقم جهاد بيشترين و رقم نيشابور كمترين مقدار را داشتند. از نظر ميزان كاروتنوئيد تنها در زمان صفر و ابتداي تنش (زمان 6)، به طور معني­داري در بين ژنوتيپ­ها اختلاف وجود داشت و با پيشروي تنش، تغييرات كاروتنوئيد در ده ژنوتيپ به گونه­اي بود كه تفاوت معني داري يافت نشد. روند تغييرات پرولين به­صورت افزايشي بوده و با پيشروي تنش سرما، همه ژنوتيپ­ها با تجمع پرولين همراه بودند. تفاوت­ بين ژنوتيپ­ها هم در شرايط تنش و هم بدون تنش (زمان صفر) معني­دار بوده و در همه زمان­ها، بيشترين مقدار پرولين در رقم ناز چندشاخه و كمترين آن در رقم نيشابور تجمع يافت. تغييرات مالون دي­آلدهيد در ژنوتيپ­ها، در زمان­هاي مختلف متفاوت بوده و در پايان تنش سرما رقم نيشابور و پس از آن رقم داراب1 بيشترين و رقم ناز چندشاخه كمترين مقدار مالون دي­آلدهيد را به خود اختصاص دادند كه به ترتيب نشان دهنده حداكثر و حداقل آسيب وارد شده به غشا مي­باشد. با توجه به نتايج به دست آمده، در نهايت رقم ناز چندشاخه، رقم متحمل و رقم نيشابور، رقم حساس به سرما معرفي شدند.