تجزيه و تحليل اثر شوري بر ميزان كلروفيل ، شاخص هاي فلورسانس كلروفيل و عملكرد دانه برخي ارقام برنج

برنج (Oryza sativa L.) تامين­كننده غذاي نيمي از مردم جهان است و شوري در برخي مناطق، موجب كاهش عملكرد اين گياه مي­گردد. به منظور توسعه كشت برنج در مناطقي با آب يا زمين­هاي شور، ميزان كلروفيل، شاخص­هاي فلورسانس­كلروفيل و عملكرد دانه برخي از ارقام برنج تحت تاثير تنش شوري، در تابستان 92-1391 در مزرعه دانشكده­ كشاورزي دانشگاه ياسوج، مورد ارزيابي قرار گرفتند. آزمايش به­صورت كرت­هاي يكبار خردشده و در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با 3 تكرار انجام­ شد. عامل اصلي، شامل 4 سطح شوري و عامل فرعي شامل 11 رقم برنج بود. نتايج تجزيه واريانس نشان­داد كه اثر شوري بر شاخص­هاي فلورسانس غير­معني­دار ولي بر ميزان كلروفيل و عملكرد دانه بسيار معني­دار (01/­0p <) بود. تجزيه به مولفه­هاي اصلي در هر دو شرايط تنش و بدون ­تنش، 6 متغير اوليه F0، Fm، Fv، Fv/Fm، ميزان كلروفيل و عملكرد دانه را در قالب 2 مولفه گروه­بندي نمود به نحوي كه در شرايط بدون تنش، مولفه ول شامل شاخص­هاي فلورسانس Fm و­ Fv در جهت مثبت و مولفه دوم، شامل حداكثر كارآيي فتوسيستم II در جهت مثبت و عملكرد دانه در جهت منفي بود. در شرايط تنش، بيشترين تاثير در مولفه اول متعلق به F0 در جهت منفي و Fm و Fv/Fm در جهت مثبت و بيشترين اثر در مولفه دوم مربوط به كلروفيل و در جهت منفي بود. تجزيه خوشه­اي، ارقام برنج را بر اساس ميزان فلورسانس كلروفيل و عملكرد دانه در شرايط تنش و بدون­تنش، به سه خوشه گروه­­­بندي نمود. در شرايط تنش، رقم­هاي غريب و لنجان­عسكري در گروه متحمل قرار گرفتند. در برنامه­هاي به­نژادي از تلاقي رقم غريب، داراي ميزان كلروفيل و نسبت بالاي Fv/Fm، زودرس و متحمل، رقم حسن­سرايي از برنج­هاي مرغوب و با كيفيت بالاي پخت، طول دانه بلند و ديررس و حساس به شوري، مي­توان براي ايجاد ارقام مناسب براي زمين­هاي شور، استفاده­ نمود.