تعاملات و تقابلات صولت الدوله قشقايي و ژاندارمري فارس در آستانه و نخستين سال هاي جنگ جهاني اول (1229-1334 ق/1911-1916 م)

نيروي ژاندارمري كه با كمك موثر دولت انگليس براي تامين امنيت مسير جاده شاهي تاسيس شده بود، در نخستين سال ورود به فارس، با نيروي مركزگريز قشقايي دچار تضاد منافع شد و به درگيري شديد ميان آنان انجاميد. با شروع جنگ جهاني اول، اگرچه سياست دولت مركزي بر اعلان بي طرفي بود؛ قشقايي ها به طرفداري از دولت آلمان پرداختند. در اين ميان به تدريج در ژاندارمري نيز گرايش به سياست دولت آلمان پيدا شد و در مخالفت با سلطه انگليس، ياورعليقلي خان از افراد ژاندارمري اقدام به ايجاد كميته حافظين استقلال فارس كرد. اين سازمان داراي روابط تنگاتنگي با حزب دموكرات فارس بود كه آن نيز گرايشات ژرمانوفيلي داشت. سرانجام ژاندارمري در مخالفت با سلطه انگليس و با گرايش به دولت آلمان در شيراز به كودتاي روز چهارشنبه دوم محرم 1334دست زد. در اين برهه زماني ژاندارمري روابط حسنه اي با صولت الدوله قشقايي برقرار كرد و قرارداد اتحادي بين صولت الدوله و سلطان احمد اخگر فرمانده ژاندارمري منعقد شد. با اين حال، تحولاتي چون ضعف فزاينده و فروپاشي دروني ژاندارمري و افزايش فشار دولت جديد براي سركوبي آنها، تلاش صولت الدوله براي حفظ منافع و قدرت، همراهي قشقايي ها را نيم بند و سرانجام به رويگرداني مبدل ساخت. اين مقاله به بررسي چگونگي و چرايي تعاملات و تقابلات قشقايي ها با ژاندارمري در طول نخستين سالهاي جنگ جهاني اول با تكيه بر اسناد و متون تاريخي و با بهره گيري از شيوه توصيفي تحليلي است.