متفكران مسلمان و شناسايي تمدن اسلامي

ابن خلدون نخستين فردي است كه در مقدمه به بحث درباره تمدن پرداخت، اما سخني از تمدن اسلامي به ميان نياورد. به نظر مي رسد نخستين بار متفكران اروپايي بودند كه در دوره معاصر، پس از درك مفهوم تمدن و سخن گفتن از تمدن اروپايي، به بحث از تمدن اسلامي نيز پرداختند. در اينجا اين مسئله مطرح مي شود كه متفكران مسلمان از چه زماني به تمدن اسلامي توجه كردند و در پي شناسايي آن برآمدند؟ پژوهش حاضر با مطالعه آثار نگاشته شده متفكران مسلمان درباره تمدن و تمدن اسلامي، به اين نتيجه رسيده است كه متفكران مسلمان ـ به موازات طرح مباحثي درباره تمدن و آغاز تاريخ نگاري تمدن در غرب ـ از دهه چهارم تا دهه هفتم قرن نوزدهم به تمدن كهن اسلامي توجه و درك اجمالي از آن پيدا كرده اند و از دهه هشتم اين قرن با نگارش آثاري جدي درباره تمدن اسلامي، به شناسايي گسترده آن پرداخته اند.