مطالعه تطبيقي ساختار طرح‌ لچك ‌و ترنج قالي‌هاي جمهوري آذربايجان و قشقايي‌هاي فارس

A Comparative Study of the Structure of the CornerMedallion Pattern in Azerbaijan and Fars Qashqais Rugs

لچك‌وترنج ازجمله طرح‌هايي است كه همانند ساير مناطق روي قالي‌هاي جمهوري آذربايجان و قشقايي‌هاي فارس نقش بسته است؛ قالي‌هاي اين دو حوزه به‌لحاظ ساختار اين نوع طرح، داراي شباهت‌ها و تفاوت‌‌هايي با يكديگرند. مطالعه ويژگي‌هاي ساختاري يادشده مي‌تواند علاوه‌بر آشنايي با نحوه طراحي قالي‌هاي لچك‌وترنج اين مناطق، به شناسايي و ارزيابي هرچه بهتر ويژگي‌هاي بصري قالي‌هاي آنها نيز ياري رساند. در اين تحقيق كه با هدف شناسايي و معرفي ويژگي‌هاي ساختاري طرح لچك‌وترنج قالي‌هاي اين دو منطقه صورت پذيرفته، تلاش شده تا به اين سوال اساسي پاسخ دهد: تاثيرپذيري احتمالي ساختار لچك‌وترنج قالي‌هاي قشقايي‌هاي فارس از لچك‌وترنج قالي‌هاي جمهوري آذربايجان در كدام بخش از ساختار اين نوع طرح، بيشتر نمود يافته است. به‌همين منظور در اين پژوهش كه به روش توصيفي- تطبيقي انجام شده و اطلاعات آن به شيوه كتابخانه‌اي جمع‌آوري گرديده است، با انتخاب نمونه‌هايي از هريك از مناطق يادشده كه به‌لحاظ ساختار، تطبيق‌پذيري بيشتري با يكديگر داشته‌اند، پنج نمونه قالي و در مجموع ده نمونه انتخاب و موردتطبيق و ارزيابي قرار گرفت. مطالعه نمونه‌هاي انتخابي نشان داد، با وجود برخي تفاوت‌ها ميان ساختار طرح لچك‌وترنج در دو حوزه موردبررسي، شباهت‌هاي چشمگيري به‌لحاظ ساختار ميان آنها وجود دارد. اين شباهت‌هاي ساختاري دربردارنده طرح ترنج؛ تعداد، شكل و نوع ترنج‌ها، ساختار طرح لچك؛ شكل و نوع لچك‌ها و هماهنگي ميان طرح لچك‌وترنج به لحاظ شكل، اندازه و نقش‌مايه‌هاي موجود در آنهاست كه ميان قالي‌هاي دو منطقه مشاهده مي‌گردد.

Corner Medallion design is among the designs that as in other regions has been applied on Azerbaijan rugs and Fars Qashqais. The rugs of these two regions have similarities and differences due to the structure of this type of design. In addition to learn how to design corner medallion rugs of these regions, Study of these structural characteristics can help to identify and evaluate of visuals features in their rugs. This research that has been done with the aim of recognition and introduction of the structural characteristics of Corner Medallion design in the rugs of these two regions tried to explore the probable influence of the design structure of Corner Medallion in Qashqais rugs from Corner Medallion design in Azerbaijan rugs and especially determine that part of structure of this design which has been most represented. For this purpose, in this research that is descriptive - comparative and its information has been collected on the basis of library research, with selection of ones that have been more compatible with each other, we have chosen five rugs from each of the above mentioned regions (totally ten examples) and we have compared and evaluated together. The study of chosen examples shows in spite of some extant differences among the design structure of Corner Medallion in these two regions, there are impressive similarities among the rugs of two regions in design structure of Corner Medallion including number, form and medallion type; design structure of Corner Medallion including form and Corners type and harmony between Corner Medallion designs in form, size and the motifs that exist in them.