رمزگشايي از دو افسانه هفت گنبد بر اساس اسطوره آفرينش

Decoding Two Legends of Nezami’s Seven Domes Based on the Myth of Creation

آثار نظامي گنجوي، به‌ويژه «هفت پيكر» حاوي پيام‌ها و مفاهيمي است كه آبشخور بسياري از آن‌ها برگرفته از ناخودآگاه فردي و جمعي اوست كه در بياني نمادين و در لايه‌هاي رمز انعكاس يافته است. اين نوع زايش ادبي برگرفته از نفوذ به نمايه‌هاي عميق اسطوره‌اي در وجود اين شاعر و بروز و ظهور آن در غالب داستان‌هايي است كه بيش از هر چيز، شگفتي و درك تجربه بي‌زماني را به خواننده القا مي‌كند. اين مقاله بر اساس رويكرد اسطوره‌شناسي و بهره‌گيري از اسطوره بنيادين آفرينش و اسطوره دايرهكه در راستاي اسطوره آفرينش به آن پرداخته شده است، ساختار فكري اسطوره‌اي شاعر را نمايان مي‌كند كه روح اسطوره را در دروني‌ترين ابعاد فكري شاعر طنين‌انداز كرده است. همچنين، به واكاوي و كشف معناي رمزي و تأويلي عناصري در اين زمينه از قبيل، اسطوره درخت و اسطوره جاودانگي از رهگذر حضور كامل در بهشت به مدّت يك شبانه‌روز بر اساس اسطوره دايره و عامل اصلي هبوط بر اساس رهيافت اسطوره‌اي پرداخته است. در اين پژوهش، با روش تحليلي‌ـ استنادي و با استفاده از تأويل، در گشودن نشانه‌هاي موجود در اين باب، دريافتي متفاوت و مستند از دو افسانه گنبد سياه و گنبد پيروزه‌اي در ساختار روايي داستان آفرينش ارائه شده است.

Nezami’s works, especially ‘Seven Bodies’, contain messages and concepts emerging from his individual and collective unconsciousness reflected in symbolical and mysterious expressions. This literary trend has emerged from his deep mythological understanding manifested in the form of stories that impose on the reader an experience of wonder and timelessness. This article aimed at demonstrating Nezami’s mindsets which have mythological tenets in their innermost aspects. The analysis was based on a mythological approach with a focus on the myth of creation an and the myth of circle. The study was an attempt to explore myterious and interpretive meanings of issues such as the myth of tree, the myth of immirtality (staying in heaven for a day and night), and the main reason for Adam’s fall. The findings of this study provides a new understanding of the two legends of Black Dome and Turquoise Dome in the narrative structure of the myth of creation.