بررسي فقهي و حقوقي احتكار در تجارت الكترونيك

Legal-Judicial Review of Hoarding in E-Commerce

با گسترش تجارت الكترونيك در چند دهه اخير، يكي از مسايل نوظهور در عرصه ارتباطات جهاني و فضاي مجازي، احتكار در تجارت الكترونيك است. احتكار عبارت است از "حبس كالاهاي ضروري عمومي به انتظار گراني" كه هرچند در فقه، دامنه آن به غلات اربعه و روغن خوراكي محصور شده است؛ اما "حبس و انبار كردن، احتياجات ضروري عامه، قصد گراني، در زمان كمبود كالا، ايجاد تنگي معيشت" از ملاك‌هاي تحقق آن به حساب مي‌آيد. حال اين سوال مطرح است كه آيا احتكار الكترونيكي همان احتكار مصطلح فقهي است؟ حكم آن چيست؟ تحقق شرايط اين نوع از احتكار چيست؟ آيا داده‌ها و اطلاعات، مال محسوب مي‌شوند؟ مجازات كيفري در اين نوع احتكار چيست؟ پژوهش حاضر نشان مي‌دهد احتكار در فضاي مجازي همانند احتكار در فضاي مادي در صورت وجود شرايط و عناصر آن، تحقق پيدا مي‌كند و محتكر، مرتكب فعل ممنوع و حرام شده، مجرم به حساب مي‌آيد. از اين‌رو، حاكم اسلامي مي‌تواند او را مجبور به فك فيلتر سامانه فروش، فعال‌سازي نرم‌افزارها، اشتراك‌گذاري داده‌ها و اطلاعات، پاسخگويي به درخواست‌هاي مشتريان و تنزيل قيمت كند.

With the development of e-commerce in the recent couple of decades, one of the newly-emerged subjects in global communications and virtual space is hoarding in e-commerce. Hoarding is entailing the common essential commodities in order to expect the prices to increase; and in jurisprudence its scope is limited to the four cereals, oil, and edible oil. Entailing and storage of public essential needs, intention of increasing prices during the shortage of goods, and creating shortage of commodities are the criteria for its occurrence. Now, some relevant questions are, “Is electronic hoarding the same as the expression of hoarding common in jurisprudence?” “What will be the verdict?” “How does this kind of hoarding occur?” “Is data and information regarded as the property?” “What is the penal punishment in this kind of hoarding?” In brief, hoarding in virtual space is the same as hoarding in the material space if the condition and element of hoarding occur and the hoarders has perpetrated a forbidden and unlawful act and the court can force the violator to defilterize the sale-system, to activate the software, and to share the information. He must be accountable to the customers’ demands and decreasing the prices.