تشيع اعتدالي و بازتاب آن در تفسير شيعي

Moderate Shia and its reflection on Shiite Interpretation

یكی از دو گرایش عمده جریان تشیع، گرایشی است كه از آن به عنوان گرایش تشیع اصولی یاد می­شود و نقطه مقابل آن نیز گرایشی است كه به احادیث و اخبار موجود در منابع شیعی نگاهی ویژه دارد. گرایش اصولی توسط عالمان شیعی بغداد در قرن چهارم و پنجم مانند شیخ مفید، سیدمرتضی و شیخ طوسی پایه گذاری شد و توسط شاگردان اینان به فلات ایران انتقال یافت و تحت تأثیر زمان و مكان تحولاتی را هم تجربه نمود و جریانی به وجود آورد كه از آن با عنوان تشیع اعتدالی یاد گردیده است. این جریان در آثار مختلف علمی و ادبی و از جمله تفاسیر شیعی قرآن بازتاب یافت. دوتفسیر مجمع البیان و روض الجنان مهم­ترین نمونه­های تفسیری از این دست می­باشند. مهم­ترین ویژگی­های این دو تفسیر توجه به تفسیر ظاهر و دوری از تأویل گرایی و نزدیكی بیشتر با دیدگاه­های تفسیری و اعتقادی جریان دیگر جهان اسلام ـ اهل سنت ـ می‌باشد. نوشتار حاضر درصدد معرفی این جریان و نشان دادن جلوه­هایی از آن در دو تفسیر یادشده می­باشد.

One of the two major trends of Shiism is the one which called Usouli Shia and on the other hand there is another trend which has a special consideration on the Hadith.Usoul trend has been established by Mufid, Sayyed Murtaza, Tuosi in Baghdad in fourth and fifth centuries. This trend transferred to Iran via their pupils and was altered on that area. This trend was well-known as moderate Shia trend. This trend influenced on scientific and literal works and also Shiite commentaries of the Qurʹan. Majmaa al-Bayan and Rouz al-Janan are two of these exegeses.The most important features of these two interpretations are: ʹʹpaying attention to the external meaning of the Qurʹanʹʹ, "avoiding from esoteric meaning of the Qurʹan" and "being coordinate with the other Muslims, that is, Sunni Group". This study is going to focus on introduction of this tendency and its features. Bayan,Keywords: Usouli Shia, Moderate Shia, Abd al-Jalil Razi Qazvini, Majma al-Bayan, Rouz al-Janan.