بررسي و مقايسه كميت و كيفيت مواد موثره اسانس گياه دارويي. Sclerorhachis platyrachis Boiss با استفاده از روش‌هاي ميكرو استخراج فاز جامد فوقاني و تقطير با آب

Evaluation of different extraction methods on essential oil composition of Sclerorhachis platyrachis Boiss. by using micro extraction and hydro distillation

در چند سال اخير روند استفاده از روش ميكرواستخراج فاز جامد فضاي فوقاني به‌طور قابل توجهي در منابع علمي افزايش يافته است.اين امر قوياً به واسطه مزاياي اصلي آن نظير كاهش زمان استخراج، مقدار بسيار كم نمونه و عدم نياز به حلال در مقايسه با روشهاي استخراج قبلي مي‌باشد. در اين تحقيق به‌منظور بررسي اثر روش‌هاي مختلف استخراج بر كميت و كيفيت مواد موثره اسانس گياه دارويي ميناي نيشابوري Sclerorhachis platyrachis Boiss. ، سرشاخه‌هاي هوايي و گلدار گياه در تيرماه 1394 از ارتفاع 1530 متري روستاي افچنگ سبزوار جمع‌آوري گرديد. اسانس نمونه با استفاده از  روشهاي ميكرواستخراج فاز جامد فضاي فوقاني و تقطير با آب و سپس كميت و كيفيت مواد موثره اسانس توسط دستگاه كروماتوگرافي گازيطيف سنج جرمي (GC/MS) مورد بررسي قرار گرفت. مقايسه نتايج نشان داد كه در روش تقطير با آب اسانس داراي 22 تركيب بود  كه به‌ترتيب مواد موثره بتاپينن (5/20 درصد)، كامفور (05/18 درصد)، آلفا پينن (16/15 درصد) و بورنيل استات (17/12 درصد) از تركيبات غالب اسانس بودند، در صورتي‌كه در روش ميكرواستخراج فاز جامد اسانس داراي 29 تركيب كه  به‌ترتيب تركيبات: بتا پينن (33/25 درصد)، آلفا پينن (4/13 درصد)، ليمونن (7/9 درصد) و كامفور (20/8 درصد) از مهمترين تركيبات موثره اسانس بودند.يافته‌هاي اين بررسي نشان ميدهد كه مونوترپنها و سزكوِييترپنهاي هيدروكربني بيشتر توسط روش ميكرواستخراج و مونوترپن‌ها و سزكوِييترپنهاي اكسيژندار توسط روش تقطير با آب استخراج شده است.

In recent years, there has been a growing interest in using headspacesolid phase microextraction method in the literature. This is mainly due to the particular advantages it has over traditional extraction methods such as reduced extraction time, minimal amounts of the samples and lack of need for solvents. The aerial parts of Sclerorhachis platyrachis Boiss.  in blooming were collected from Afchang village in Sabzevar from Razavi Khorasan Province, 1530m in July 2015. The essential oils were obtained by headspace solid phase microextraction ( HSSPME) and hydrodistillation (HD) methods and were analyzed by GC/MS. Results were showed that 22 compounds were identified in HD method in which the  βpinene (20.52 %), camphor (18.05 %), αpinene (15.16 %) and bornyl acetate (12.17%) were the major constituents, respectively.  Moreover the oil which had been extracted by HSSPME technique with 29 compounds were mainly composed of βpinene (25.33 %), αpinene (13.38 %), limonene (9.69 %) and camphor (8.20 %) as the most abundant fractions. So according to the results, the quality and quantity of essential oils of plant could be changed by using of different extraction methods especially by using of HSSPME method .