اقيانوس منجمد شمالي، صحنه عملياتي قرن 21يا طلوع طالع روسيه

آركتيك يا دايره قطبي منطقه اي است كه در بالاتر از مدار 70 درجه تا قطب شمال امتداد يافته و در انتهاي خشكي هاي قاره اروپا- آسيا و آمريكاي شمالي واقع شده و با عنوان اقيانوس منجمد شمالي، كوچك ترين اقيانوس جهان را تشكيل مي دهد و به وسيله كشورهاي روسيه، كانادا، دانمارك، نروژ و آمريكا احاطه گرديده، به همين دليل به آن مديترانه قطبي نيز گفته مي شود. اين اقيانوس به دليل يخبندان مستمر، از دسترس بشريت دور بوده و منابع بستر و زير بستر آن بكر و دست نخورده باقي مانده است. برآوردهاي مقدماتي نشان مي دهد، تقريباً 20 درصد منابع معدني و 25 درصد منابع انرژي جهان در بستر اقيانوس واقع شده است. در بين كشورهاي محيط اين دريا روسيه كمترين دسترسي به آب هاي آزاد جهان را دارد. وضعيت و محدوده حقوقي آب هاي سرزميني كشورها تاكنون تحديد حدود نشده است. طبق كنوانسيون حقوق درياها، به دليل محدود بودن عرصه اين دريا بيش از 50 درصد سطح آن در محدوده 200 مايل منطقه انحصاري اقتصادي قرار مي گيرد و حال آنكه بعضي كشورهاي ساحلي مدعي تقسيم آن بر مبناي قاعده سكتور (قطاع) مي باشند. تحقيقات موسسات اقيانوس شناسي نشان مي دهد درصورتي كه روند گرم شدن زمين ادامه يابد، در تابستان سال 2030 سطح اين اقيانوس بدون يخ خواهد بود و در آن صورت منابع عظيم اين دريا قابل بهره برداري و آبراه هاي آن كه كوتاه تر و اقتصادي تر از مسيرهاي كنوني است، اقيانوس هاي اطلس و آرام را به هم متصل خواهد كرد و علاوه بر آن پاي بشر به اين منطقه گشوده خواهد شد. اين تحقيق به منظور پاسخ به پرسش: چگونگي روند ذوب شدن يخ ها و بررسي تاثيرات نظامي، ژئواستراتژيك و ژئواكونوميك اين روند بر منطقه و جهان است كه از روش تحقيق توصيفي- تحليلي بهره گرفته شد. نتايج تحقيق نشان مي دهد، همان گونه كه صاحب نظران پيش بيني مي كنند، در نيمه قرن 21 اين منطقه صحنه عمليات جهاني خواهد بود. ذوب شدن يخ ها، دايره راه هاي آبي تجارت جهاني را به عنوان يك فرصت بي بديل، به اقتصاد جهاني ارائه خواهد داد. به واسطه وسعت زياد جغرافيايي و طول سواحل، روسيه بيشترين بهره اقتصادي را خواهد برد و محدوديت تاريخي ژئواستراتژيك اين كشور نيز برطرف خواهد شد، اگرچه آسيب پذيري نظامي اين كشور افزايش مي يابد، درعين حال نحوه بهره برداري از منابع و تحديد حدود قانوني آب ها، مي تواند موجبات تنازع بين كشورها را فراهم آورده و امنيت جهاني به ويژه قدرت هاي بزرگ، به خصوص در بُعد نظامي نيز متاثر خواهد شد.