تاثير تيمار دمايي بر مراحل رشد و عملكرد ارقام برنج در شرايط گلخانه

به منظور بررسي تاثير تيمار دمايي بر مراحل مختلف رشد گياه برنج، آزمايش گلخانه اي به صورت اسپليت پلات فاكتوريل در قالب طرح پايه كامل تصادفي با سه تكرار در گلخانه معاونت موسسه برنج آمل انجام شد. در اين بررسي عامل اصلي پنج رقم برنج شامل طارم محلي، فجر، ديلم، لاين 843 و شيرودي و عوامل فرعي شامل تيمار دمايي در دو سطح ) 16 و 32 درجه سانتيگراد به ترتيب تنش دماي پايين و شاهد( و مراحل رشدي در چهار سطح ) شامل متوسط پنجه زني تا ظهور خوشه جوان، ساقه دهي )مرحله v شكل برگ(، آبستني تا گلدهي و پرشدن دانه اجرا گرديد. در اين بررسي از هر رقم در هر گلدان، دو تك بوته نشاء شد. كليه گلدانها تا رسيدن به مرحله رشدي تعيين شده در شرايط شاهد ) 32 درجه سانتيگراد(، نگهداري و موقع رسيدن به مرحله فنولوژي رشدي مورد نظر به مدت 15 روز در دماي 16 درجه سانتيگراد نگهداري و سپس به دماي 32 درجه سانتيگراد منتقل شدند. در پايان هر مرحله رشدي صفات مورفولوژيكي ارتفاع گياه، تعدادپنجه، سطح برگ، وزن خشك برگ، ساقه و وزن خشك كل در هر كپه و اجزاي عملكرد با اندازه گيري تمامي خوشه هاي هر كپه همزمان با رسيدگي فيزيولوژيكي، اندازه گيري و محاسبه شد. نتايج نشان داد كه اعمال كاهش دما باعث كاهش مقدار مولفه هاي مورفولوژيكي نظير ارتفاع گياه، تعدادپنجه، سطح برگ، وزن خشك برگ، ساقه و وزن خشك كل، ب هترتيب به ميزان 6، 17 ، 56 ، 39 و 38 درصد شد. اين مطالعه نشان داد كه كاهش دما، در مرحله متوسط پنجه زني تا ظهور خوشه جوان سبب بروز بيشترين خسارت به عملكرد دانه برنج م يشود. كاهش تعداد خوشه در كپه و طول خوشه سبب كاهش عملكرد دانه برنج بود. در ميان ارقام مورد بررسي، حسا سترين رقم نسبت به كاهش دما، لاين 843 ) 64 / 20 درصد كاهش نسبت به شاه ( و متحمل ترين رقم شيرودي ) 01 / 11 درصد كاهش نسبت به شاهد( ارزيابي شد. همچنين با اعمال كاهش درجه حرارت در مرحله متوسط پنجه زني تا ظهور خوشه جوان، بيشترين عملكرد دانه، در رقم ديلم ) 68 / 30 گرم در كپه( و كم ترين مقدار در رقم طارم محلي ) 57 / 16 گرم در كپه( مشاهد هشد. اين مطالعه نشان داد كه كاهش دما ) 16 درجه سانتيگراد( بطور ميانگين سبب كاهش 6/ 19 درصدي عملكرد دانه در ارقام برنج شد.