اثر تنش خشكي و كود نيتروژن بر عملكرد دانه و كارايي زراعي مصرف نيتروژن گندم (Triticum aestivum L.) رقم سيروان در شرايط استان فارس

در اين پژوهش اثر سطوح كود نيتروژن (صفر، 75، 150، 225، 300 و 375 كيلوگرم در هكتار) و آبياري [آبياري مطلوب (بدون تنش)، قطع آبياري در مراحل ظهور سنبله و پر شدن دانه و شرايط ديم] بر عملكرد دانه و صفات زراعي گندم رقم سيروان در سال هاي زراعي 93-1392 و 94-1393 در دانشكده كشاورزي دانشگاه شيراز مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه كارايي زراعي مصرف نيتروژن، بهره­وري آب، عملكرد و اجزاي عملكرد در شرايط ديم كاهش و ميزان پروتئين دانه افزايش داشت. عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيك در شرايط ديم به ميزان 67 و 58 درصد در سال اول و 75 و 65 درصد در سال دوم كمتر از تيمار آبياري مطلوب بود. حداكثر مقدار عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيك به­ترتيب از تيمارهاي 150 و 225 كيلوگرم نيتروژن در هكتار در شرايط بدون تنش بدست آمدند. اين مقادير براي سال اول به­ترتيب 5681 و 11950 كيلوگرم در هكتار و براي سال دوم 4545 و 10158 كيلوگرم در هكتار بود. قطع آبياري در مراحل ظهور سنبله و پر شدن دانه با كاهش وزن هزار دانه، عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيك و افزايش ميزان پروتئين دانه در هر دو سال همراه بود. مصرف نيتروژن تا حد بهينه (150 كيلوگرم در هكتار) در هر دو سال تاثير مثبتي بر عملكرد دانه، اجزاي عملكرد و بهره­وري آب داشت، ولي اين اثر در شرايط آبياري مطلوب و تنش متفاوت بود، به­طوري­كه با افزايش شدت تنش، از تاثير مثبت نيتروژن كاسته شد. حداكثر مقدار بهره­وري آب از تيمار 150 كيلوگرم نيتروژن در هكتار در تيمار قطع آبياري در زمان ظهور سنبله (به ترتيب 815 و 672 كيلوگرم در مترمكعب در سال اول و سال دوم) بدست آمد. كارايي زراعي مصرف نيتروژن در اثر افزايش مصرف نيتروژن، كاهش يافت و در تيمار 375 كيلوگرم در هكتار به كمترين مقدار خود رسيد. تيمار 75 كيلوگرم نيتروژن در هكتار در تيمار قطع آبياري در مرحله پر شدن دانه داراي بيشترين كارايي زراعي مصرف نيتروژن در هر دو سال آزمايش بود (به ترتيب 5/20 و 19 كيلوگرم در كيلوگرم در سال اول و سال دوم). در مجموع در شرايط آبياري مطلوب مقادير 4/211 و 3/195 كيلوگرم نيتروژن در هكتار (به ترتيب براي سال اول و سال دوم) و در شرايط ديم مقادير 1/144 و 5/138 كيلوگرم نيتروژن در هكتار (به ترتيب براي سال اول و سال دوم) به عنوان مقادير بهينه نيتروژن براي گندم رقم سيروان در منطقه اجراي آزمايش تعيين شد.