مدلسازي سه‌بُعدي تقاطع تونل‌هاي مترو خط 6 و 7 تهران به منظور تعيين مناسب‌ترين توالي حفر تونل‌هاي متقاطع غيرهمسطح

3D Modeling of Intersection between line 6 and 7 Tunnels of Tehran Subway to determine the Best Excavation Sequence for Non-Level Crossing Tunnels

پارامترهای متعددی مانند توالی حفر، روش حفر، ضخامت پوشش بتنی، فاصله بین دو تونل، طول دهانه پوشش داده نشده، خواص خاك و ... بر میزان اندركنش تونل‌های متقاطع غیرهمسطح تاثیرگذار هستند. از آنجا كه توالی حفر تأثیر زیادی بر نشست سطح زمین و سایر جنبه‌های منفی تونلسازی دارد، لذا یكی از مهمترین پارامترهایی است كه باید قبل از حفاری این تونل‌ها علی‌الخصوص در نواحی تقاطع تعیین شود. هدف اصلی این پژوهش تعیین بهترین توالی حفر برای تونل‌های متقاطع غیرهمسطح در نواحی شهری است. بدین منظور تقاطع تونل‌های خطوط 6 و 7 متروی تهران مد نظر قرار گرفته است و بهترین گزینه برای حفاری این تونل‌ها در محل تقاطع آنها به كمك مدلسازی عددی سه‌بُعدی با نرم‌افزار MIDAS GTS NX تعیین شده است. هر دو تونل دارای قطرهای مشابهی بوده و به كمك دستگاه حفر مكانیزه TBM-EPB حفاری می‌شوند. این نرم‌افزار دارای قابلیت‌های خوبی برای مدلسازی تونل‌هایی كه با سیستم مكانیزه حفر می‌شوند، است. برای دستیابی به هدف گفته شده، سه سناریو و پنج آلترناتیو در نظر گرفته شد و در هر سناریو اثر توالی حفر بر روی نتایج مدل از قبیل نشست سطح زمین، جابجایی كلی، نیروهای برشی و محوری القا شده در پوشش نهایی تونل‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد بهترین سناریو حالتی است كه تونل كم عمق/ بالایی حداقل به میزان 10 برابر قطر زودتر از تونل عمیق/پایینی حفر شود.

Summary There are many factors which affect the interaction between non-level crossing tunnels such as excavation sequence, excavation method, lining thickness, the distance between tunnels, the length of unsupported span, soil properties and etc. The excavation sequence is one of the most important factors which should be determined before construction of their intersections, especially in urban areas as it has many effects on surface subsidence and other negative aspects of tunneling. The main purpose of this study is determining the best excavation sequence for non-level crossing tunnels in urban areas. For this purpose, the intersection between lines 6 and 7 tunnels of Tehran subway has been considered and the best alternative for a sequence of their excavation was determined by 3D numerical models by MIDAS GTS NX, numerical finite element software. Both tunnels have an equal diameter and are excavated by TBM-EPB machines. This software has good capabilities for modeling of mechanized excavation of tunnels. To achieve the above-mentioned objective, three scenarios, and five alternatives were considered and in each scenario, the effect of excavation sequence on the results of the model such as surface subsidence, total displacement, axial and shear forces on lining has been investigated by numerical models. The results show that the best scenario is the excavation of upper/shallow tunnel at least 10 times of diameter earlier than lower/deeper tunnel.   Introduction First of all, assumptions considered are intended. Then, literature was reviewed and the project is introduced precisely. Finally, the 3D model by finite element software was made, and all scenarios and alternatives of excavation sequences were investigated. According to results the best scenario is the excavation of upper/shallow tunnel at least 10 times of diameter earlier than lower/deeper tunnel.   Methodology and Approaches Because there are various factors affecting the interaction of non-level crossing tunnels, so the best method for investigating these, are numerical models. And because the medium that tunnels are constructed in is a continuum, the finite element method for solving the problem is used. And due to 3D nature of the problem, 3D modeling is used.   Results and Conclusions As mentioned before, the best scenario is the excavation of upper/shallow tunnel at least 10 times of diameter earlier than lower/deeper tunnel. Other researchers also believe to the results obtained. So suggestion for feature studies is: the investigation should be focused on only the scenarios that shallower tunnel is excavated first.