بررسي تاريخي مسجد شاه مشهد

معماري ايراني كه در قرن هشتم هجري بر اساس فرم و ساختمان سلجوقي بنيان نهاده شده بود در دوران تيموري داراي مقياس بزرگ تر و شكوه بيشتري گرديد. با سلطنت شاهرخ آثار تاریخی بسیار ارزشمندی ساخته شد. او و همسرش سلطان شاهرخ تیموری، نوعی رنسانس فرهنگی، از طریق صرف حمایت خود از هنر و جذب هنرمندان، معماران، فیلسوفان و شاعران به دربار خود به‌وجود آوردند. وجود بارگاه امام رضا (ع) در مشهد و نزدیكی به هرات موجب شد تا این شهردر این دوران مورد توجه قرار گیرد و آثار تاریخی بسیاری مانند مسجد گوهر شاد،مدرسه دودر،مدرسه بالاسر، دارلحفاظ و دارالسياده در جنوب و باختر مقبره امام رضا(ع) احداث گرديد. مسجد شاه یا مسجد 72 تن ، یكی از آثار با شكوه دوره تیموري در مشهد است كه در جنوب غربی مسجد گوهرشاد و در امتداد بازار زنجیر سابق واقع شده است. در سال های اخیر بعد از كشف چند سنگ قبر در زیر گنبد احتمال اینكه این بنا از ابتدا آرامگاه بوده و به غلط تحت عنوان مسجد معروف شده است تقویت گردید و مقالاتی نیز مبنی بر تایید مقبره بودن این بنا به چاپ رسید. اما با توجه به تغییرات اين بنا در دوره هاي مختلف ، تغيير اسم آن از مقبره به مسجد جاي بحث دارد. امروز نه تنها در كاركرد و ماهیت این بنا بلكه در مورد تاریخ ساخت ، بانی و سازنده و .... آن نیز اختلاف نظر بسیار است . نگارنده تلاش دارد تا در این مقاله با بررسی اسناد تاریخی و كتیبه های موجود در بنا به این ابهامات پاسخ دهد.آنچه در نهایت نتیجه گرفته شد بیان كننده این مساله است كه این بنا را می توان از جمله مساجد آرامگاهی دوران تیموري نامید كه هر دو كاربری را با هم تركیب نموده است.