اثر محيط و ژنتيك بر عملكرد و اندازه بذر سينگل كراس هاي چغندرقند (Beta vulgaris L.)

در اين تحقيق اثر خصوصيات ژنتيكي (پايه مادري) و عوامل محيطي بر عملكرد و اندازه استاندارد بذر 10 سينگل­كراس چغندرقند در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در سال 1393 در شهرستان هاي اردبيل، فيروزكوه و كرج مورد بررسي قرار گرفتند. سينگل­كراس­ها از تلاقي ده پايه مادري نرعقيم و يك پايه پدري تهيه شده بودند. به منظور بررسي ارتباط بين خصوصيات بذر با عوامل اقليمي، از روش همبستگي كانوني استفاده شد. نتايج تجزيه واريانس مركب در مكان نشان داد كه برخي از عوامل اقليمي بر عملكرد و اندازه بذر چغندرقند اثر معني­داري داشتند. در مناطق سرد اردبيل و فيروزكوه توليد بذر با درصد وزني بالاتر و اندازه استاندارد (به ترتيب 926 و 705 كيلوگرم درهكتار؛ معادل3/45 و 4/48 درصد از كل عملكرد) نسبت به اقليم معتدل كرج (با 726 كيلوگرم در هكتار؛ معادل 9/38 درصد از كل عملكرد)، برتري معني­داري داشت. تفاوت بين پتانسيل پايه­هاي مادري از نظر توليد بذر با اندازه­ استاندارد نيز معني­دار بود. نتايج همبستگي كانوني نشان داد كه ارتباط معني­دار و بالايي بين خصوصيات بذر و عوامل اقليمي وجود داشت. از مجموع واريانس خصوصيات بيوفيزيكي بذر، 48 درصد توسط متغيرهاي كانوني اول و دوم عوامل اقليمي، قابل پيش­بيني بود. تابع متغير كانوني اول نشان دهنده كاهش عملكرد بذر با اندازه استاندارد و بالاتر از استاندارد، در مقايسه با افزايش عملكرد بذرهاي ريز بود. با توجه به وجود ضرايب ساختماني بزرگ مثبت براي تعداد ساعات آفتابي و دماي كمينه و بيشينه هوا به نظر مي رسد كه عملكرد بذر با اندازه استاندارد و بالاتر از استاندارد در شرايط اقليمي كرج كه در مقايسه با مناطق اردبيل و فيروزكوه، تعداد ساعات آفتابي بيشتر و كمينه و بيشينه دماي بالاتر و ارتفاع كمتري از سطح دريا دارد، كمتر است.