پديداري نام كردستان در عهد ايلخانان و پيوستگي آن با جغرافياي تاريخي ايران‌زمين

Kurdistan as a phenomenon in Ilkhan’s Era and its association to historical geography of Iran

كردستان به‌عنوان بخشي از جغرافياي تاريخي ايران و محل زندگي كُردهاي ايران، عرصه‌اي است كه مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. مطابق ديدگاه رايج لفظ «كردستان» براي نخستين بار روزگار حكمراني سلسله سلجوقيان رسميت يافته است. براساس اين ديدگاه سلطان سنجر، با ايجاد منطقه‌اي به نام «كردستان» و گماشتن برادرزاده خود «سليمان شاه» به‌عنوان حاكم اين مناطق، اين نام را در دفاتر رسمي و اَسناد اداري آن روزگار رايج كرده است. مهم‌ترين مشكل ديدگاه اخير اين است كه با فرض پذيرفتن آن، دلايل روي دادن اين تحول در عهد سلجوقيان معلوم نمي‌شود و از اين‌رو مهم‌ترين پرسش درخصوص پيشينه هويتي «كردستان» اين است كه چه تحولاتي موجب شده تا نام كردستان به‌عنوان نام اين سرزمين در متون رسمي رواج يابد؟ متون و منابع اصلي چه زماني را براي اين تحول مطرح مي‌كنند؟ چنين به نظر مي‌رسد كه نام كردستان پيوندي نزديك با احيا نام ايران در عهد ايلخانان دارد و زمان رواج و رسميت يافتن كردستان با تحولات حكومت ايلخانان پيوند دارد؛ بنابراين اين پژوهش درصدد است تا با مطالعه انتقادي متون تاريخي و تحقيقات صورت گرفته و نيز با شيوه و روش توصيفي ـ تحليلي معمول در پژوهش‌هاي تاريخي، به پرسش‌هاي اخير پاسخ گفته و فرضيه‌هاي طرح‌شده را مورد ارزيابي قرار دهد.

Kurdistan has been paid attention to researchers as a part of history of Iran. According to what is mentioned, the first time the word ‘Kurdistan’ had been accepted during the Saljuq dynasty era. According to that belief, king Sanjar made this name common in official places and papers while he created a region called Kurdistan and appointed his nephew king Solomon as ruling. If we accept that belief the problem arises here in the absent place of that evolution in Saljuq era. So the question is what changes has happened to Kurdistan name in public and official. According to original source and texts what was the exact time for these changes? It seems that this name is closely with Iran in the recent revival of popularity and recognition of Kurdish Ilkhans and time associated with changes Ilkhans government. However this paper issues with help of Critical study historical texts and research conducted as well as a descriptive and analytical practices and techniques common in historical research, recently response to questions and hypotheses that have been proposed to assess.