ارزيابي تنوع دورگ هاي جديد ذرت دانه اي براي صفات كمي و ساختار ظاهري

به منظور ارزيابي تنوع دورگ (هيبريد)هاي جديد ذرت دانه اي براي صفات كمي و ساختار ظاهري (مورفولوژيك)، هفده دورگ سينگل كراس ذرت در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در مركز تحقيقات كشاورزي شاهرود كشت شدند. نتايج به دست آمده از تجزيه به عامل ها بر پايه استخراج ريشه هاي مشخصه از طريق تجزيه به مولفه هاي اصلي بيانگر كفايت پنج عامل مستقل از هم براي شانزده صفت اندازه گيري شده بود كه در مجموع 18/89 درصد از تنوع كل داده ها را تبيين كردند. عامل ها با توجه به مهم­ترين صفاتي كه در بر گرفتند به ترتيب با عنوان عامل ويژگي هاي ظاهري بوته و بلال، عامل مرتبط با عملكرد دانه، عامل نوع (تيپ) بلال، عامل اندازه بلال و عامل عملكرد اقتصادي نام گرفتند. عامل هاي اول و دوم در مجموع 8/51 درصد از تغييرپذيري هاي داده­ها را شامل شدند و دورگ BC666 كه از نظر اين دو عامل داراي بيشترين عملكرد و اجزاي عملكرد و ويژگي هاي ارتفاع متوسط بود، به عنوان دورگ برتر معرفي شد. تجزيه خوشه­اي با روش حداقل واريانس Ward، دورگ ها را در چهار گروه قرار داد. محاسبه ميانگين صفات گروه­ها و تفاوت آنها از ميانگين كل دورگ ها نشان داد كه دورگ هاي گروه اول كه شامل چهار دورگ ZP434، CISKO، BC666 و KOSS444 بود از نظر بسياري از صفات مورد ارزيابي از جمله عملكرد و اجزاي عملكرد دانه ارزش بالاتري نسبت به ديگر گروه­ها دارند و مي­توانند به عنوان دورگ هاي پرمحصول مورد توجه قرار گيرند. گروه دوم كه شامل ژن نمون (ژنوتيپ)­هاي BC678، NS540، OSSK444 بود تنها از نظر صفات ارتفاع محل بلال و ارتفاع بوته بدون گل تاجي و با گل تاجي داراي ميانگين بالاتري از ديگر گروه­ها بود و ارزش مطلوبي براي صفات ارزيابي شده نداشت. گروه سوم با سه ژن نمون از نظر بسياري از صفات كمترين ميانگين را در بين گروه­ها داشت. گروه چهارم با هفت ژن نمون بزرگترين گروه بود و از نظر صفات قطر بلال، وزن 100 دانه، ارتفاع بوته بدون گل تاجي، ارتفاع بوته با گل تاجي، عمق دانه و عملكرد زيست توده (بيولوژيك) در سطحي بالاتر از ميانگين كل قرار داشت. تجزيه تابع تشخيص به روش خطي فيشر با فرض وجود چهار گروه ناشي از تجزيه خوشه­اي، دورگ هاي مورد ارزيابي را بارديگر در چهار گروه دسته­بندي كرد و نشان داد كه درستي گروه­بندي ناشي از تجزيه خوشه­اي 94 درصد بود. تجزيه واريانس چندمتغيره با آماره ويلكس لامبدا نيز تفاوت معني­داري را بين چهار گروه به دست آمده نشان داد. در مجموع نتايج به دست آمده از اين ارزيابي بيانگر آن بود كه تنوع بسيار زيادي در بين دورگ هاي ذرت ارزيابي شده وجود دارد و چهار دورگ ZP434، CISKO، BC666 و KOSS444 به عنوان دورگ هاي پرمحصول براي كشت در شرايط آب و هوايي همانند شهرستان شاهرود پيشنهاد شدند.