برخي تغييرپذيري هاي فيزيولوژيك و بيوشيميايي بذرهاي كنجد (Sesamum indicum) در شرايط مختلف نگهداري

كنجد از گياهان روغني بسيار مهم بوده كه به علت درصد روغن بالاي بذر آن در شرايط نگهداري دچار زوال شده و بنيه آن كاهش مي يابد. در همين راستا آزمايشي در سال 1390 در آزمايشگاه بذر پرديس كشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه تهران انجام گرفت. اين آزمايش به صورت فاكتوريل سه عاملي در قالب طرح كاملاً تصادفي با چهار تكرار 50 بذري، با چهار سطح رطوبت بذر 5، 9، 13 و17 درصد و دماي انبارداري 5، 15، 25، 35 و 45 درجه سلسيوس و زمان (صفر، يك، دو، سه چهار، پنج و شش ماه) اجرا شد. پس از اعمال اين تيمارها، بذرها به شرايط جوانه زني استاندارد منتقل شدند و آن گاه شاخص هاي جوانه زني و بنيه بذر ارزيابي شد. در مرحله بعد از بين تيمارها، چهار تيمار گزينش شد و پس از استخراج روغن و تهيه متيل استر توسط دستگاه رنگ نگاري (كروماتوگرافي) گازي تغييرپذيري هاي اسيدهاي چرب آنها اندازه گيري شد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه تاثير متقابل سه گانه دما و رطوبت بذر و زمان بر صفات درصد جوانه زني كل، سرعت جوانه زني و شاخص بنيه بذر در سطح 1 درصد معني دار شد. با افزايش زمان انبارداري هدايت الكتريكي افزايش يافت. تاثير زوال بذر بر تركيب اسيدهاي چرب بذر در سطح 5 درصد معني دار شد. با افزايش زوال بذر اسيد هاي چرب پالمتيك، استئاريك و لينولنيك افزايش و اسيدهاي اولئيك و لينولئيك كاهش يافت. بيشترين درصد اسيد چرب لينولنيك مربوط به تيمار بذرها با رطوبت 13 درصد، دماي 15 درجه سلسيوس و مدت زمان پنج ماه انبارداري بود كه نسبت به شاهد 83/71 درصد افزايش يافت.