ايستار هاي شاليكاران پيرامون تغيير الگوي كشت برنج به مركبات: پژوهشي بر مبناي روش كيو

Rice Farmers' Attitudes towards Change in Cropping Pattern From Rice to Citrus Production: A Q Method Approach

جامعه‌ي كشاورزي نظير ساير جوامع، به دلايل مختلفي پيوسته در حال تغيير است و اين تغييرات بستگي به بهره‌برداران و نگرش‌هاي آنان دارد. بنابراين، شناسايي اين نگرش‌ها براي درك رفتار اجتماعي كشاورزان، بسيار حائز اهميت است. در اين پژوهش نيز با رويكردي اكتشافي و با استفاده از روش كيو، به واكاوي و دسته‌بندي نگرش شاليكاران شهرستان سوادكوه (استان مازندران) نسبت به تغيير الگوي كشت از برنج به مركبات پرداخته شد. براي اين منظور، گروهي از شاليكاران اين شهرستان به صورت هدفمند انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوري اطلاعات، شامل 60 كارت‌كيويي (60 گويه) بود كه بعد از ارزيابي فضاي گفتمان تهيه شد. شاليكاران با مطالعه‌ي نظرات درج شده در كارت، آن‌ها را در قالب طيف امتيازدهي كيو در سه دسته موافق، مخالف و بي‌نظر دسته‌بندي كردند. به منظور تجزيه و تحليل داده‌هاي كيو، از نرم‌افزار PQmethod استفاده شد كه ابزاري قدرتمند جهت شناسايي و دسته‌بندي الگوهاي نگرشي متفاوت نسبت به يك پديده مي‌باشد. نتايج نشان داد كه دسته‌بندي كارت‌هاي كيويي در سطح 0/01 معنا‌دار بود و اين بدان مفهوم است كه نگرش شاليكاران مورد مطالعه قابل تفكيك و دسته‌بندي مي‌باشد. فزون بر آن، يافته‌هاي حاصل از آرايه‌هاي عاملي و امتيازهاي استاندارد شده‌ي آن، نشان داد كه نگرش شاليكاران در چهار الگوي نگرشي هم‌گرا به تغيير، واگرا به تغيير، بازنگران به تغيير و بي‌تفاوت به تغيير قابل تفكيك مي‌باشند. بنابراين، پيشنهاد مي‌شود مسئولين كشاورزي منطقه با سازوكارهايي مناسب، اين نگرش‌ها را سازماندهي، هدايت و كنترل‌كنند، تا يكپارچگي كشت و افزايش توليد برنج در منطقه فراهم آيد.

Agricultural society like other societies is changing continuously due to different reasons. In this regard, the most changes depend on farmers' attitudes and beliefs. Therefore, identifying the attitude of farmers toward change in cropping pattern is an important first step in understanding their behavior. The main purpose of this research was to analyze attitudes of rice growers in Savadkooh County regarding change in cropping pattern from rice to citrus production. For this purpose, a discovery approach with the aid of Q method was used. Then, a group of farmers in the county was selected purposively. The research instrument involved 60 Q cards which were finalized with respect to the dialog space. The participants reviewed the cards and arranged them in agree, disagree and neutral categories. The PQ method software was used to analyze the data. The software has a high ability for identifying and categorizing attitude patterns regarding a phenomenon. Findings revealed that categorizing the Q cards were significant at the 0.01 level. It means that the attitude of farmers can be categorized. The Q analysis identified four district perspectives of changing in cropping pattern, which can be described as: convergence, detergence, overview, and neutral to change cropping pattern. Therefore, it is recommended that the agricultural experts should implement suitable approaches for organizing, leading and controlling the attitude of farmers and consequently provide cropping integration and increasing rice production.