ارزيابي آسيب پذيري كالبدي بافت منطقه يك شهر تهران در برابر زلزله احتمالي با استفاده از روش&IHWP و سيستم GIS

Evaluation of physical vulnerability in district one of Tehran city against a possible earthquake using "IHWP" method and "GIS" system

تهران در منطقه اي حادثه خيز قرار دارد كه احتمال وقوع زلزله و بروز خسارت هاي گسترده در نتيجه آن، بسيار زياد است.گسل هاي تهران از مناطق پرتراكم و يا از نزديكي آن ها عبور مي كند و در صورت فعال شدن اين گسل ها امكان وقوع خسارت هاي فراوان بسيار زياد است. يكي از اين مناطق مهم، منطقه يك شهر تهران است كه به سبب قرارگيريدر دامنه هاي جنوبي البرز و گسل «مشا-فشم» و گسل«شمال تهران »، ساخت وساز در ارتفاعات، جمعيت، تمركز سرمايه، برج هاي بلند مرتبه در ارتفاعات، معابر كم عرض، ترافيك سنگين جاده ها، رعايت نشدن قوانين ساخت و ساز در اكثر موارد؛ نيازمند برنامه ريزي به منظور پيشگيري از بحران مي باشد. با توجه به اينكه بيشتر صدمات ناشي از زلزله به سبب عدم مقاومت فيزيكي بافت، عدم امكان امدادرساني و عدم توان برگشت پذيري بوده و ارتباط مستقيم يا غيرمستقيم با وضعيت نامطلوب كالبدي دارد، مقاله حاضر مي كوشد تا با ارزيابي آسيب پذيري كالبدي و تعيين پهنه هاي آسيب پذير، موثرترين راهبردهاي نيل به ارتقاء كيفيت ايمني محيط كالبدي دربرابر زلزله احتمالي را ارائه نمايد.بدين منظور با استفاده از شاخص هاي پنج گانه(تراكم جمعيتي،خطر پذيري كاربري اراضي،كيفيت ابنيه،عمرابنيه، دسترسي به مراكزامداد و نجات)لايه هاي اطلاعاتي هريك از متغيرهاي مذكور توليد شد و با بهره گيري از روش تحليل سلسله مراتبيIHWP درمحيط Arc GIS اينلايه ها تلفيق گرديده و موقعيت منطقه يك شهر تهران در برابر زلزله مورد ارزيابي قرار گرفت.يافته ها نشان داد كه بافت كالبدي منطقه يك دربرابرزلزله احتمالي شرايط نسبتاً ايمن دارد. نواحي 9و7 و5 بسيار ايمن،نواحي4 و6و10ايمن ونواحي 2و8 ايمني متوسط و،نواحي 1و 3 از نواحي با ايمني پائين و در معرض حادثه ارزيابي شدند. به طور كلي شمال اين منطقه، داراي معابر و خيابان هاي كم عرض و ساختمان هاي بلند مرتبه، بافت هاي فرسوده و اماكن مخروبه و... از نقاط نا امن و آسيب پذير در برابر زلزله است.بنابراين براساس اصول مديريت شهري درحال حاضر تراكم فروشي غير اصولي شهرداري تهران در اين منطقه و روند رو به رشد جمعيت، اصلي ترين زنگ خطر جدي براي حيات منطقه تلقي مي گردد.

Confront to natural disasters and its managing by using of the most efficient means have always been subjected to deliberation, investigation and examine from various aspect. But all the time; a comprehensive and locative analysis on the spur of the moment and place is essential act that must be taken to do.In this field geographic information system is capable through integrating information in providing a comprehensive analysis and identification of the zones which requires attention and been very effective. Among natural disasters earthquake is very unpleasant and leaves the highest mortality rates, hence its management is very important especially in the context of urban. Most injuries from the earthquake due to the physical resistance of tissue, the impossibility of relief and in capability of reversibility had been in direct or indirect connection with undesired structural situation this paper tries to offer the most effective strategies to achieve a higher quality of physical safety against potential earthquakes through assessment of physical vulnerability and determine vulnerable zone. Materials & Methods: Using the five indicators (population density, land use risks, quality of buildings, life of building,  access to help and Rescue center) information layers of  each of these variables was produced and the mentioned layers integrated enjoying the Analytic Hierarchy Process IHWP in Arc GIS environment and location of restrict one was evaluated  against earthquake. Results & Discussion: physical texture of restrict one in Tehran against possible earthquakes is relatively safe, there are zones 9 and 7 and 5 is very safe, Zone 4, 6 and 10 secured zone 2 and 8 safety average, areas 1 and 3 are from areas were assessed with low immunity and are subject to the disaster and generally northern, passageways and narrow streets with highrise buildings, old textures and ruined places are insecure and vulnerable parts of the region against the earthquake. Conclusion: Based on urban management principles now nonnormative density vending by municipality of Tehran in this area and growing trend of population are the main problems and a serious alarm threat to the life of the region. Suggestion: Due to the special position and placement in a district of northern Tehran. In connection with crises such as earthquakes, management measures for preventing and comprehensive understanding of the situation in the earthquake disaster area can have a tremendous impact on reducing potential losses. In other words, it can be said that in order to achieve optimal and efficient management In the crisis requires a comprehensive crisis plan for each metropolitan area it claims that the most important part of locating and identifying hot spots form.