تحليل اكتشافي داده هاي فضايي تغييرات بارش ماهانه و فصلي حوضه هاي آبريز مند و حله

Exploratory analysis of spatial data of monthly and seasonal precipitation changes in Mond & helle interested basins

تحليل اكتشافي داده‌هاي فضايي (ESDA)،به دنبال تشخيص تمايز بين الگوهاي تصادفي و غير تصادفي مي‌باشد. در اين تحقيق با استفاده از داده‌هاي 37 ايستگاه باران‌سنجي و سينوپتيك در منطقه شمالي خليج‌فارس (حوضه‌هاي آبريز مند وحله) اقدام به تحليل اكتشافي داده‌هاي  فضايي (آمارفضايي) تغييرات رژيم بارش (ماهانه و فصلي) شده است. نتايج حاصل از اين تحقيق مشخص مي‌نمايد كه بر اساس نيمرخ‌هاي ترسيم شده بر بارش ماهانه در فصول مختلف سال در امتداد نصف النهارات و مدارات، بارش از غرب به شرق حوضه داراي روند افزايشي است.همچنين در امتداد نصف‌النهارها در منطقه  نيز در مقطع ماهانه روند بارش از شمال به جنوب حوضه كاهشي مي‌باشد. تحليل اكتشافي داده‌هاي فضايي بارش در حوضه‌هاي آبريز مند و حله نشان داد كه مراكز ميانگين و بيضي‌هاي استاندارد در فصول پاييز،زمستان و بهار در مركز و متمايل به مناطق پربارش محدوده مورد مطالعه واقع هستند. اما در فصل تابستان رفتاري متفاوت‌تر به خود گرفته و مركز ميانگين و بيضي‌هاي استاندارد بارش، به سمت جنوب و جنوب شرق منطقه مورد مطالعه متمايل شده اند. در بررسي تحليل خودهمبستگي فضايي آماره موران محلي مشخص شد كه برروي بارش ماه‌هاي مختلف سال، خوشه‌هاي بالا – بالاي بارش در اكثر ماه‌ها به جز دوماه از فصل تابستان (جولاي و آگوست) در قسمت شرق و شمال شرق منطقه واقع شده  و خوشه‌هاي پايين – پايين بارش نيز در بخش‌هاي غرب،جنوب و جنوب غرب حوضه‌هاي مورد مطالعه قرار گرفته اند.

The aim of Exploratory Spatial Data Analysis (ESDA) is distinguishing the difference between random and nonrandom patterns. In this study, 37 meteorological and synoptic stations in the northern region of the Persian Gulf (Mond and helle basin) were used to analysis the spatial changes of precipitation regime, monthly and quarterly. According to the drawn profiles on monthly rainfall in different seasons along the meridians and circuits, the precipitation raised from West to East of basin. Also along the meridians, monthly precipitation had a decreasing trend from north to south of study area. The ESDA of precipitation data in the study area showed that mean centers and standard deviational ellipse located in center and near the high rainy area in winter and spring. But this behavior was very different in summer, because mean centers and standard deviational ellipse of precipitation tended towards South and South East of study area. The analysis of spatial autocorrelation showed that highhigh clusters of monthly precipitation in most months except two months of summer (July and August) located in the East and North East and lowlow clusters located in West, South and South West of basins.