نظام هندسي زمينه‌هاي رسمي‌بندي يك‌پا، برگرفته از دايره محيطي

The Geometric System of Single Impost Rasmi-bandi, Derived from Peripheral Circle

هنر رسمی‌بندی یكی از الگوهای شاخص و اصیل در معماری سنتی است كه زمینه را برای پوشش طاق فراهم می‌كند. این هنر بومی، نمادی از تسلط معماران ایرانی به علم هندسه محسوب می‌شود. برخلاف سایر تزئینات هندسیِ معماری ازجمله یزدی‌بندی، مقرنس و كاسه‌سازی، رسمی‌بندی به زمینه دقیق و منظمی نیاز دارد. هرچند زمینه‌های مناسب برای اجرای رسمی‌بندی به‌طور تجربی با آماده‌سازی زمینه از طریق تغییرات در پای كار مهیا می‌شده​اند، ولی نقاط ابهامی در تناسب ابعادی زمینه كار و نوع رسمی متناسب وجود داشته و راهكارهای ارائه‌شده خالی از اشكال نیست. در این مقاله كه به‌طور خاص به زمینه رسمی‌های برگرفته از دایره محیطی پرداخته شده، ابتدا پیشینه رابطه ریاضی‌دانان با معماران و نقش هندسه در معماری موردبررسی قرار گرفته و سپس، با ارائه تعریف و جایگاه رسمی‌بندی و آرای صاحب‌نظران، به نحوه شكل‌گیری انواع رسمی در دایره محیطی و تحلیل آن پرداخته شده است. تعیین نمودار فراوانی هر یك از رسمی‌بندی‌ها، استخراج تناسب ابعادی زمینه‌های رسمی‌بندی، تبیین نظام هندسی و روابط ریاضی بین آنها از یافته‌های این مقاله است. 

Rasmi-bandi is one of the distinctive and original patterns in traditional architecture which provide the ceiling coverage. This domestic artwork represents the mastery of Iranian architects in geometry. Unlike the other architectural geometric ornaments such as Yazdi-Bandi, Muqarnas, kaseh-sazi, Rasmi-bandi seeks an excellent order in the setting. Although appropriate setting is achieved for Rasmi-bandi during implementation by preparing the impost experimentally, but there are some vague points in dimensional symmetry and the provided solutions are not efficient. This paper dealing specifically with the setting of Rasmi-bandi derived from peripheral circles, firstly investigates the history of interaction between mathematicians and architects and the role of geometry in architecture and then by presenting the definition and the status of Rasmi-bandi and the viewpoint of experts, deals with the formation of assorted types of Rasmi-bandi in peripheral circle and its analysis. Providing the frequency table of each type of Rasmi-bandi, providing dimensional asymmetry of Rasmi-bandi settings, and determining the geometric system and the numerical relation among them are some of the findings of this article.