الحاد جديد: چيستي، بنيان‌ها، و زمينه‌ها

New Atheism: its nature, foundations, and background

الحاد جدید وصف جریانی است كه در دهۀ نخست قرن حاضر، با انتشار سلسله‌ای از كتاب‌های پرفروش و در واكنش به حملات تروریستی برخی افراطیون دینی، به عرصۀ افكار عمومی آمد. این جریان هرچند ریشه در گذشته دارد و مبانی و مفروضات آن همان مبانی و مفروضات ملحدان گذشته است، با اتخاذ رویكردی بسیار خصمانه، به جریانی توفنده و جدید علیه دین و دین‌داران تبدیل شد. سخنگویان، و به اصطلاح پرچمداران آن عبارت‌اند از داكینز، دنت، هریس، و هیچنز. برخی از این ملحدان پیش‌تر به عنوان یك طرح كلان دست به عمومی و همه‌فهم كردن علومی چون زیست‌شناسی، به ویژه نظریۀ فرگشت و انتخاب طبیعی، زده بودند و اینك از آن جهت حمله به باورهای دینی استفاده می‌كنند. آنها در نقد خود به جای تكیه بر استدلال یا نقد دلایل و براهین مؤمنان، رویدادهای تاریخی و نیز رفتار و كردار برخی گروه‌های تندرو دینی، به ویژه اسلامی، را معیار داوری خود دربارۀ دین و خداباوری می‌دانند. همچنین ملحدان جدید بدون آن كه مبانی و تكیه‌گاه‌های خود را اثبات كنند، با تكیه بر آنها چنین وانمود می‌كنند كه باورهای دینی اموری فرگشتی است و در نتیجه می‌توان با توجه به این نظریه و نیز با تكیه بر جهان‌بینی طبیعت‌گرایانه آن باورها را تبیین تجربی و طبیعی كرد. در این مقاله با توجه به دیدگاه‌های منتقدان آنها، اعم از خداباور و الهی‌دان و خداناباور، نشان داده‌ایم كه اولاً طبیعت‌گرایی آن ‌گونه كه این ملحدان از آن می‌گویند و بر آن تكیه می‌كنند، یك نظریۀ علمی نیست، بلكه در واقع نوعی جهان‌بینی و نگرشی مابعدالطبیعی است. ثانیاً ملحدان در همین موضع مرتكب خطای آشكاری می‌شوند و آن خلط معانی گوناگون طبیعت‌گرایی است. ثالثاً بر خلاف نظر آنها میان علم و دین تعارضی نیست، بلكه اگر تعارضی هست به قول پلنتینگا میان طبیعت‌گرایی و علم است.

This article deals with the New Atheism as one of the most important anti-religious currents in the present day. It came to the surface of public opinion during the first decade of this century. Its spokesmen, in the first place by popularizing the natural sciences, and then by leaning on a naturalistic worldview, and finally under the pretext of terrorist attacks and the behavior of some religious fundamentalists and religious extremist currents, launched a strong attack against religion and religious beliefs. With the same approach, they are emphasizing on the conflict between science and religion, and see the theory of evolution and its most important component, natural selection, enough to explain everything. In contrast, according to the theologies of Abrahamic religions, we can insist on the compatibility of science and religion. So we can find that these religions not only insist on the importance of the reason and intellectual thinking, but also use the achievements of the reason in natural sciences and scientific theories.