مطالعه تطبيقي تن‌پوش‌هاي مردان در سفرنامه‌ها و نگاره‌هاي دوره‌ صفويه

A Comparative Study of Men’s Clothes in Travel Memoirs and Drawings of Safavid Period

هيات‌هاي اروپايي كه در دوره صفويه به ايران سفر كردند درباره موضوعات مختلف جامعه ايران عصر صفويه، دست به قلم برده و گزارش‌هايي تحت عنوان سفرنامه به يادگار گذاشتند كه بعداً در بررسي و مطالعات مورخان موردتوجه جدي قرار گرفت. نقاشي ايراني نيز همواره ابزار دقيق و مناسبي براي محققان بوده است، نگارگران عصر صفويه با پرداختن به جزييات تن‌پوش‌هاي مردان به شناخت بخشي از تاريخ فرهنگي، اجتماعي آن زمان كمك زيادي كردند. اين جزييات در نشان‌دادن چگونگي پوشيدن قسمت‌هاي گوناگون تن‌پوش‌هاي مردان، سودمند است چراكه تن‌پوش‌هاي مردان متشكل از لايه‌ها و اجزاي گوناگون بوده است. اهداف پژوهش پيش‌رو، پاسخ به اين پرسش‌هاست: چگونه پوشاك مردان دوره صفويه در سفرنامه‌ها و نگارگري اين دوران انعكاس يافته و تا چه حد بر يكديگر منطبق است؟ مي‌توان براي بررسي تن‌پوش‌هاي مردان دوره صفويه از سفرنامه‌ها استفاده كرد؟ اين سفرنامه‌ها براي بررسي تن‌پوش‌ها قابل‌استناد هستند يا خير؟ براي بررسي اين مسيله و فرضيه‌هاي مبتني‌بر آن مهم‌ترين سفرنامه‌هاي نوشته‌شده در دوره صفويه‌ موردمطالعه قرار گرفته و مطالب آنها درباره تن‌پوش‌هاي مردان با نگاره‌هاي دوره صفويه به‌صورت تطبيقي بررسي شدند. اين تحقيق از نوع نظري است و روش‌ آن تركيبي، توصيفي _تحليلي _ تطبيقي و جمع‌آوري اطلاعات آن كتابخانه‌اي است. نتايج حاصل از پژوهش بر اين امر دلالت دارد كه مطالب سفرنامه‌هاي اروپاييان در اين دوره مي‌تواند به‌عنوان يك منبع مكتوب و قابل‌استناد درباره تن‌پوش‌هاي مردان دوره صفويه موردتوجه قرار گيرد؛ به‌ويژه با همراهي نگاره‌هاي اين دوره اسنادي معتبر به‌شمار مي‌آيند.

European expeditionary groups who visited Iran in Safavid period wrote about various topics of Iran’s society in Safavid period and left reports as travel memoirs which later were considered seriously in reviews and studies of historians. Persian painting has always been a precise and appropriate tool for researchers and painters. Savafid painters also helped a lot in recognizing some parts of the cultural and social history of that time through representing the details of men’s clothes. These details are useful in showing how to wear the different parts of men’s clothes; since men’s clothes were composed of various layers and components. The present research aims to answer the questions regarding how men’s clothing in Safavid era is reflected in travel memoirs and drawings of this period and to what extent they coincide with each other. Whether we can use the travel memoirs to study the men’s clothing in Safavid period? And whether these travel memoirs are reliable to study the clothes? For investigating this issue and hypotheses based on, the most important travel memoirs written in Safavid period have been studied and their contents regarding men’s clothes have been investigated comparatively with drawings of Safavid period. This research is a theoretical one and a mixed method of descriptive-analytical-comparative has been used and the data is collected from library documents. The results of this research imply that the contents of Europeans’ travel memoirs in this period can be considered as a written and reliable source about men’s clothes in Safavid period; particularly with drawings of this period, they can be regarded as valid documents.