پديد آورندگان :
رسولی، دیاكو نويسنده دانشجوی دكترا، رشته بیوتكنولوژی كشاورزی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشكده كشاورزی، دانشگاه زنجان، ایران Rasouli, D. , فاخری، براتعلی نويسنده دانشیار، گروه اصلاح نباتات و بیوتكنولوژی، دانشكده كشاورزی، دانشگاه زابل، ایران Fakheri, B.
كليدواژه :
تنش خشكي , Ocimum basilicum L , اسانس , Ocimum americanum L. , پرولين
چكيده فارسي :
به‌منظور بررسی اثر تنش خشكی بر عملكرد كمّی و كیفی، خصوصیات فیزیولوژیك و تركیب‌های اسانس دو گونه O. basilicum L. و O. americanum L.، آزمایشی در قالب فاكتوریل بر پایه طرح بلوك‌های كامل تصادفی، با 3 تكرار در شرایط گلخانه اجرا شد. تیمارهای خشكی شامل 100 (بدون تنش خشكی)، 80، 60 و 40 درصد ظرفیت زراعی بر دو گونه ریحان در نظر گرفته شدند. صفات اندازه‌گیری شده شامل وزن تر و خشك شاخ و برگ، اسانس، عملكرد اسانس، هیدرات‌كربن، پرولین، نیتروژن، پروتئین، فسفر و پتاسیم بودند. نتایج نشان داد كه در هر دو گونه ریحان مورد مطالعه با افزایش سطوح تنش خشكی از شاهد به 40% ظرفیت زراعی بر درصد اسانس، هیدرات‌كربن و پرولین (28، 46 و 50 درصد) افزوده و از میزان وزن تر و خشك شاخ و برگ، عملكرد اسانس، نیتروژن، پروتئین، فسفر و پتاسیم (58، 7/58، 44، 19، 16، 39 و 23 درصد) كاسته شد. در گونه O. americanum تحت تنش خشكی، وزن تر و خشك شاخ و برگ، هیدرات‌كربن، پرولین، نیتروژن، پروتئین و فسفر افزایش معنی‌داری نشان داد، در حالیكه در گونه O. basilicum فقط درصد اسانس افزایش معنی‌داری داشت. در این پژوهش مشخص شد كه بیشتر مؤلفه‌های رشد در تنش ملایم (80% ظرفیت زراعی) بیشترین عملكرد را داشتند. از طرفی درصد اسانس در تنش بالا با افزایش معنی‌داری مواجه گردید، به‌طوری كه در گونه O. basilicum بیشترین میزان اسانس در تنش60% ظرفیت زراعی حاصل شد. نتایج كلی حاصل از این تحقیق بیانگر این مطلب بود كه در تنش متوسط، عملكرد رویشی گیاه و در تنش نسبتاً شدید، درصد اسانس افزایش یافت.
چكيده لاتين :
In order to evaluate the effects of drought stress on quantity and quality of yield, physiological characteristics, and essential oil of Ocimum basilicum L. and Ocimum americanum L., a factorial experiment was carried out in a randomized complete block design with three replications in greenhouse condition. Drought stress treatments consisted of control (without drought stress), 80, 60, and 40% of field capacity on two species of Ocimum. The traits measured were fresh and dry weights, essential oil, essential oil performance, carbohydrates, proline, nitrogen, protein, phosphorus and potassium contents. The results indicated that with increasing levels of drought stress from control to 40 percent of field capacity, the content of essential oil, carbohydrates, and proline were increased (28, 46, and 50%) in both species. However, the content of fresh and dry weight, essential performance, nitrogen, protein, phosphorus and potassium were reduced (57, 57.8, 44, 19, 16, 39 and 23%). In O. americanum, the content of fresh and dry weight, carbohydrate, proline, nitrogen, phosphorus, and protein were significantly increased under drought stress; while in O. basilicum, only essential oil content showed higher values significantly. It was observed that the majority of growth factors had the highest performance under low stress (80% of field capacity). Essential oil content, on the other hand, increased significantly under high stress condition, so that in O. basilicum, the highest essential oil content was obtained at 60 percent of field capacity. Our findings indicated that the plant performance and essential oil content were increased under average and moderately severe stress conditions, respectively.
