تأثير كاربرد باكتري‌هاي ريزوسفري افزاينده رشد و قارچ ميكوريز آربسكولار بر جذب عناصر NPK و عملكرد كمّي در گياه دارويي آويشن دنايي (Thymus daenensis Celak)

The effects of plant growth promoting rhizobacteria and arbuscular mycorrhizal fungi on N, P and K uptake and yield of Thymus daenensis Clak

برای ارزیابی برهم‌كنش قارچ‌های میكوریز آربسكولار و باكتری‌های ریزوسفری افزاینده رشد گیاه، بر جذب شماری از عناصر غذایی و عملكرد خشك آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak)، آزمایشی به صورت فاكتوریل 3×2 با پایه بلوكهای كامل تصادفی با 6 تیمار و 3 تكرار در سال زراعی 91-1390 در مزرعه مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان ( در منطقه شهمیرزاد) اجرا شد. تیمارهای بررسی شده شامل عامل قارچ میكوریز در دو سطح: 1- عدم تلقیح با قارچ میكوریز آربسكولار (NM) و 2- تلقیح با قارچ میكوریز آربسكولار گونه Glomus moseae (GM) و عامل باكتری افزاینده رشد در سه سطح شامل: 1- عدم تلقیح با باكتری (NB)، 2- تلقیح با باكتری Bacillus subtilis (BS) و 3- تلقیح با باكتری Pseudomonas fluorescens (PF) بودند. بر پایه نتایج بدست آمده، اندازه پتاسیم برگی و درصد كلونیزاسیون ریشه با كاربرد قارچ G. moseae در مقایسه با گیاهان شاهد افزایش چشمگیری نشان داد. افزایش معنی‌دار غلظت فسفر برگ نیز در تیمار با باكتری B. subtilis دیده شد. كاربرد همزمان قارچ میكوریز G. moseae و باكتری P. fluorescens اثرات آنتاگونیستی مشهودی را نشان داد و سبب كاهش جذب عناصر نسبت به تیمارهای دیگر گردید و در پی آن كاهش معنی‌دار عملكرد خشك آویشن دنایی دیده شد. اثربخش‌ترین تیمار وابسته به كاربرد همزمان G. moseae و B. subtilis بود كه سبب افزایش چشمگیر در میزان جذب عناصر NPK و عملكرد خشك گیاه نسبت به كاربرد هر كدام از دو میكروارگانیسم به تنهایی و همچنین گیاهان شاهد گردید. در مجموع نتایج این مطالعه نشان داد كه همیاری اثربخش قارچ میكوریز G. moseae و باكتری B.subtilis نقش سودمندی در تولید ارگانیك و پایدار گیاه آویشن دنایی دارد.

In order to study the effects of interactions between the arbuscular mycorrhizal fungi and plant growth promoting rhizobacteria (PGPR) on some elements content, dry matter yield and root colonisation in organic cultivation of Thymus daenensis Celak, an experiment was conducted at semnan natural resource research field at shahmirzad, in 2011-2012. Treatments included: A: the fungus of Glomus moseae (1-inoculated (AM) and 2- no inoculated) and B: PGPR inoculums (1- Bacillus subtilis 2- Pseudomonas fluorescens 3- control). A factorial experiment design was applied in a randomized complete blocks design with six treatments and three replications. Results showed that foliar K contents and root colonisation increased significantly with the G. moseae inoculation and the foliar P contents increased significantly with the B. subtilis inoculation alone. There was negative interactions between G. moseae and P. fluorescens on dry matter yield and nutrient uptake. The most effective treatment was observed in the co- inoculation with G. moseae and B. subtilis, which synergistically increased dry matter yield and nutrient uptake campared with singly inoculated or non- inoculated plants.