مفهوم‌پردازي معنويت سازماني از منظر نهج‌البلاغه: كاربست استراتژي نظريه داده‌بنياد

Conceptualization of Organizational Spirituality from the Perspective of Nahjolbalagheh through Using Grounded Theory Strategy

پژوهش حاضر با هدف تدوين نظريه معنويت سازماني از منظر نهج‏البلاغه، با استفاده از استراتژي پژوهشي نظريه داده‌بنياد متني به انجام رسيد. بدين منظور، خطبه‏ها، نامه‏ها و حكمت‏هاي كتاب ارزشمند نهج‏البلاغه بررسي و نمونه عبارت‌هاي در ارتباط با مبحث معنويت سازماني از نهج‌البلاغه استخراج شدند. پس از بررسي و دقت نظر در اين عبارت‌ها، با محور قرار دادن مشخصه‏هاي مشترك بين آنها، مضمون‌هاي پژوهش در 21 عنوان گردآوري شدند. در نهايت با در نظر گرفتن اين مضمون‌ها و زير شاخه هريك، به تدوين نظريه معنويت سازماني از ديدگاه نهج‏البلاغه براساس مدل طرح نظام‌مند نظريه داده‌بنياد، مشتمل بر مقوله كانوني (خدامحوري)، عوامل علّي (اعتقاد، عمل و خودشناسي)، راهبردها و تعاملات (راهبردهاي آموزش و بهسازي، نظارت و مشاوره)، زمينه يا بستر (قانون‌مداري)، شرايط مداخله‏گر (خودسازي و توان مديريتي) و پيامدها (تعهد، تعامل سازنده، عدالت سازماني و عدالت اجتماعي)، پرداخته شد. با توجه به اهميت بومي‏سازي نظريه‌ها و گفتمان‌هاي مديريت و تاكيد بر مديريت اسلامي جهت جلوگيري از بروز تضاد و تعارض در مباني اعتقادي و عملي مديران و كاركنان سازماني، يافته‏هاي حاصل از اين پژوهش مي‏تواند افزون‌بر توسعه دانش نظري و بومي موجود، به روش‌هاي گوناگون، مبنايي براي سنجش معنويت و كاربرد آن در سازمان‏ها قرار گيرد.

The purpose of this research was development of an organizational spirituality theory from the perspective of Nahjolbalagheh. For this, first the Sermons, Letters and Sayings of Nahjolbalagheh and the key points related to the concept of organizational spirituality were investigated and extracted. Next, scrutinizing these ideas and arguments and by focusing on the common characteristics between them, the themes of research were compiled in 21 phrases. Finally, by considering these themes and their subject matters, an organizational spirituality theory was developed from the perspective of Nahjolbalagheh based on systematic design of grounded theory. This theory included central category (God-centered), causal factors (belief, action and self-scrutiny), strategies and interactions (training and improvement, supervision and consultation), context (law-abiding), intervening conditions (self-progress and managerial power) and outcomes (commitment, useful interaction, organizational justice and social justice). Regarding the importance of nationalization of management theories and issues and with an emphasis on Islamic management in order to prevention from occurrence of conflict in ideological and administrative foundations of managers and employees, results of this research helps present national theoretical knowledge improve. Findings can also be used as a basis for evaluation of spirituality and its application in organizations.