اثر محلول‌پاشي محرك‌هاي زيستي بر عملكرد و اجزاي عملكرد دانه گياه اسفرزه (Plantago psyllium L.)

Effects of bio-stimulators on seed yield and yield components in psyllium (Plantago psyllium L.)

استفاده از محرك‌های زیستی با هدف دستیابی به افزایش كیفیت و پایداری عملكرد از اهمیت زیادی برخودار است. به‌همین منظور آزمایشی در سال زراعی 1390 در مزرعه تحقیقاتی پژوهشكده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی كرج در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی در 10 تیمار و 3 تكرار بر روی گیاه دارویی اسفرزه (Plantago psyllium L.) اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل محرك‌های زیستی (كادوستیم، فسنوترن، هیومی‌فورته، آمینول‌فورته) در دو سطح 75/0 و 5/1 لیتر در هكتار، كود شیمیایی NPK (70 كیلوگرم در هكتار) و تیمار شاهد (بدون كاربرد محرك‌های زیستی و كود شیمیایی) بود. نتایج نشان داد كه تیمارهای اعمال شده بر تعداد ساقه‌های جانبی، تعداد سنبله در بوته، تعداد بذر در بوته، وزن هزاردانه، عملكرد بذر و میزان موسیلاژ (p < 0.01)، ارتفاع بوته، عرض سنبله، تعداد بذر در سنبله و عملكرد خشك اندام هوایی (p < 0.05) اثر معنی‌داری داشت و بر طول سنبله اثر معنی‎داری را نشان ندادند. بیشترین ارتفاع بوته، تعداد ساقه‌های جانبی و عملكرد ماده خشك اندام هوایی در تیمار كادوستیم 5/1 لیتر در هكتار، بیشترین عرض سنبله و تعداد بذر در سنبله توسط تیمار فسنوترن 5/1 لیتر در هكتار حاصل شد. بالاترین وزن هزاردانه در تیمارهای كادوستیم و فسنوترن 5/1 لیتر در هكتار و بیشترین تعداد سنبله در بوته و بذر در بوته در تیمار كود كامل شیمیایی مشاهده شد. بیشترین و كمترین عملكرد دانه (445 و 149 كیلوگرم در هكتار) به‌ترتیب در تیمارهای فسنوترن و هیومی‌فورته 75/0 لیتر در هكتار و بیشترین و كمترین میزان موسیلاژ (86/27% و 26/21%) به‌ترتیب در تیمارهای آمینول‌فورته و كادوستیم 5/1 لیتر در هكتار مشاهده شد. نتایج این تحقیق نشان داد كه با مصرف محرك‌های زیستی می‌توان مصرف كودهای شیمیایی را كاهش داد كه حركتی در راستای كشاورزی پایدار و كاهش آلودگی‌های زیستی می‌باشد.

The use of bio-stimulators is very important in getting better quality and plant performance sustainability. Therefore, a study was conducted on Plantago psyllium L. at research field of the Institute of Medicinal Plants, ACECR in 2011 on the basis of Complete Randomized Blocks Design with 10 treatments and three replications. The treatments were included bio-stimulators including Kadostim, Fosnutren, Humiforte and Aminolforte in two levels of 0.75 and 1.5 L.ha-1, chemical fertilizer (70 kg.ha-1) and control (without bio-stimulators and fertilizer). Results showed that the treatments had significant effect on number of axillary shoots, number of spikes per plant, number of seeds per plant, 1000- grain weight and seed yield (p<0.01), plant height, spike width, number of seeds per spike and shoot dry yield (p<0.05). However, the study treatments had no significant effect on spike length. The maximum plant height, number of axilliary shoots and shoot dry yield were obtained in Kadostim 1.5 L.ha-1. The maximum spike width and number of seeds per spike were achieved by Fosnutren 1.5 L.ha-1. The highest 1000-grain weight was recorded in treatments of Kadostim and Fosnutren 1.5 L.ha-1 and the maximum number of spikes per plant and seeds per spike were observed in treatment of chemical fertilizer. The maximum and minimum seed yield (445 and 149 kg.ha-1, respectively) was achieved by treatment of Fosnutren 0.75 L.ha-1 and Humiforte 0.75 L.ha-1, respectively. Our results clearly showed that the consumption of chemical fertilizers could be reduced by using bio-stimulators as an attempt towards sustainable agriculture and reducing environmental pollution.