بهينه‌سازي مكاني بندهاي آبخيزداري جهت كنترل 25، 50 و 75 درصدي سيلاب (مطالعه موردي زيرحوزه‌اي از كشف رود)

Distribution pattern optimization of watershed check dams to 25, 50 and 75 percent of flood control (Case study: A sub catchment of Kashaf rood)

آمار سيل در ايران نشان‌دهنده وقوع فزاينده خسارت در طي دهه‌هاي اخير بوده است. يكي از راهكارهاي كنترل خسارت‌هاي سيل احداث بندهاي آبخيزداري مي‌باشد. ازآنجايي‌كه بندهاي آبخيزداري با ذخيره كردن مقداري از حجم سيلاب باعث كاهش حجم و ارتفاع پيك سيل در پايين‌دست مي‌گردند، اين پژوهش باهدف بهينه‌سازي مكاني اين بندها انجام‌گرفته است. بدين منظور اقدام به مكان‌يابي بندهاي سنگي‌ملاتي مرتفع دريكي از زيرحوزه‌هاي كشف رود گرديد. در ادامه با محاسبه حجم سيل و حجم مخازن سازه‌هاي مذكور، بهينه‌سازي تعداد و مكان بندها براي نيل به اهداف مختلف انجام گرديد. با توجه به اينكه حوزه مذكور يك حوزه كوهستاني مي‌باشد، بهترين حالت و توان حوزه در كنترل سيلاب زماني در نظر گرفته شد كه سازه‌هاي اولويت يك و دو احداث مي‌شوند و اهدافي كه مستلزم ساخت سازه‌هايي بيشتر از آن باشد، توصيه نمي‌گردد. بر اين اساس و با انتخاب سازه‌هايي با اولويت يك و دو بندهاي آبخيزداري پيشنهادشده در منطقه موردمطالعه توان كنترل 50 درصدي سيلاب با دوره بازگشت 50 و 100 ساله و كنترل 75 درصدي سيل در دوره بازگشت 50 ساله را دارد.

Statistics show the damage caused by floods has increased in recent decades. One of the solutions for flood damages control is the construction of check dams. Because these check dams by saving some of flood volume, reduces a part of flood volume and the height of the flood peak in downstream. This study has been performed with the aim of spatial optimization of this check dams. For this purpose, masonry check dams in one of the sub catchment of Kashaf Rood were located. Then by calculating the flood volume and the volume of dam reservoirs, number and location of check dams to achieve different objectives were optimized. Since the study area is a mountainous sub basin, the best condition for flood control was considered when check dams with priority one and two are proposed and goals that require dams to be more than that, is not recommended. Accordingly, the selection of check dams with the priority one and two in study area can control 50 percent of flood with return period of 50 and 100 years and 75 percent of flood with return period of 50 years.