بررسي سمّيت تماسي و دوام اسانس گياهان دارويي رازيانه، كلپوره و مرزه روي حشرات كامل سوسك چهار نقطه‌اي حبوبات Callosobruchus maculatus F. (Coleoptera: Bruchidae)

Evaluation of contact toxicity and persistence of essential oils from Foeniculum vulgare Mill., Teucrium polium Boiss. and Satureja hortensis L. against Callosobruchus maculatus L. adults (Coleoptera: Bruchidae)

سمّیت تماسی و دوام اسانس گیاهان رازیانه (Foeniculum vulgare Miller)، كلپوره (Teucrium polium Boiss.) و مرزه (Satureja hortensis L.) روی سوسك چهار نقطه‌ای حبوبات، در شرایط دمای °C2 ± 28 و رطوبت نسبی 5 ± 65%، در تاریكی مورد بررسی قرار گرفت. اسانس‌ها با استفاده از دستگاه كلونجر به روش تقطیر با آب تهیه گردید. سمّیت تماسی روی حشرات كامل یك روزه در 6 غلظت و پس از 24 ساعت ارزیابی شد. میزان دوام اسانس‌ها، در یك دوره 30 ساعته، در غلظت معادل LC99 تماسی بررسی گردید. نتایج سمّیت تماسی اسانس‌ها نشان داد كه مرگ و میر حشرات كامل یك روزه در هر دو جنس نر و ماده با افزایش غلظت اسانس افزایش یافت. حشرات نر در مقایسه با حشرات ماده نسبت به كلیه اسانس‌ها، حساسیت بیشتری نشان دادند. اسانس رازیانه با LC50 معادل 38/390 و 46/513 میكرولیتر بر مترمربع به‌ترتیب علیه افراد نر و ماده، مؤثرتر از سایر اسانس‌های مورد بررسی بود. مقادیر LC50 برای اسانس مرزه معادل 69/535 و 99/640 میكرولیتر بر مترمربع و برای اسانس كلپوره معادل 09/1263 و 72/1469 میكرولیتر بر مترمربع به‌ترتیب علیه افراد نر و ماده بدست آمد. نتایج بررسی دوام نشان داد كه اسانس مرزه بیشترین ماندگاری و اسانس كلپوره كمترین ماندگاری را داشت. ماندگاری زیاد اسانس مرزه احتمالاً به‌دلیل میزان بیشتر تركیب‌های اكسیژنه در تركیب این اسانس بود. نتایج این بررسی، قابلیت بالای این اسانس‌ها را در كنترل سوسك چهار نقطه‌ای حبوبات نشان می‌دهد.

Contact toxicity and persistence of essential oils from Foeniculum vulgare Mill. (Apiaceae), Teucrium polium Boiss. (Lamiaceae) and Satureja hortensis L. (Lamiaceae) were investigated against the adults of cowpea seed beetle, Callosobrochus maculates at 28±2 °C and 60±5% R.H. under dark condition. Essential oils were obtained by hydro-distillation using a clevenger-type apparatus. Contact toxicity was studied against one-day-old adult of C. maculatus with six concentrations at 24hours exposure time. The persistence of insecticidal activity of essential oils was examined for a period of 30 h at the LC99 level. The results of contact toxicities showed that the mortality of adults increased with oil concentration. Males were more susceptible to essential oils than females. The essential oil of F. vulgare proved to be most toxicant with the LC50 values of 390.38 and 513.46 µl m-2 against males and females, respectively. The LC50 values of S. hortensis oil were 535.69 and 640.99 µl m-2 and the counterpart values of T. polium oil were 1263.09 and 1469.72 µl m-2 against males and females, respectively. The results of persistence test of oils revealed that essential oil of S. hortensis was the most persistent and essential oil of T. polium was the least persistent. The persistence of S. hortensis oil could be attributed to its high proportion of oxygenated compounds compared to other oils. The present study demonstrated that these essential oils could be used as appropriate alternatives to control cowpea seed beetle.