بررسي كمّيت و كيفيت اسانس بذر گياه Pimpinella aurea DC. در سه رويشگاه استان تهران

Investigation on essential oil contenet and ciomposition of Pimpinella aurea DC. seeds from three habitats of Tehran Province

گونه Pimpinella aurea DC. یكی از فراوان‌ترین گونه‎های چند ساله جنس Pimpinella در ایران است و پراكندگی جغرافیایی آن در شمال‌غرب، غرب، مركز، شمال‌شرق و جنوب‌شرق ایران می‎باشد. این گونه معطر و دارای اسانس بوده كه اسانس آن دارای اثر ضدمیكروبی است. در این تحقیق، به‌منظور ارزیابی كمّیت و كیفیت اسانس بذر گیاه P. aurea و همچنین مطالعه اثر احتمالی اندازه بذر بر میزان اسانس، بذرهای گیاه در سال 1389 از سه رویشگاه در استان تهران (توچال، وردآورد و لواسانات) جمع‌آوری شد و پس از خشك‌كردن در سایه، ابتدا با استفاده از الك‌هایی با مش 20، 25 و 30 از هم جدا شدند. از هر كدام از نمونه‌ها به‌صورت جداگانه به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری بعمل آمد. میانگین بازده اسانس بذر منطقه توچال با مش‌های 20، 25 و 30 به‌ترتیب 01/4%، 20/3% و 12/1% بدست آمد. در نمونه منطقه وردآورد بازده اسانس با همان اندازه‎ها به‌ترتیب 69/5%، 20/3% و 94/1% بود و در نمونه منطقه لواسانات به همان ترتیب، بازده اسانس به‌ترتیب 21/3%، 70/2% و 85/1% بود. نتایج بیانگر این بود كه با ریزتر شدن اندازه بذرها بازده اسانس كاهش چشمگیری یافت. برای شناسایی تركیب‌های موجود در اسانس‌ها و تعیین درصد كمّی آنها از دستگاه‌های گاز كروماتوگرافی (GC) و گاز كروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. در اسانس بذرهای این گونه با اندازه‎های متفاوت، كه از رویشگاه‌‎های مختلف جمع‌آوری شده بودند، تركیب اصلی اسانس بتا-بیزابولن بود كه مقدار آن بین 2/57% تا 6/83% متفاوت بود. تركیب شاخص دیگر اپوكسی آلو-آرومادندرن بود كه بین 9/3% تا 6/30% متغیر بود. نتایج نشان داد كه اندازه بذرها تأثیر قابل‌ملاحظه‌ای بر كیفیت اسانس ندارد. همچنین اسانس بذرهای جمع‌آوری شده از منطقه وردآورد كه دارای اقلیم گرم و خشك‌تری نسبت به دو منطقه دیگر بود، از كمّیت و كیفیت بهتری برخوردار بود.

Pimpinella aurea DC. is one of the most abundant perennial species from Pimpinella genus in Iran, distributed in northwest, west, center, northeast, and southeast of Iran. This aromatic species contains essential oil with antimicrobial effect. In this research, to study the quality and quantity of seed essential oil of Pimpinella aurea and also the effect of seed size on essential oil content and composition of Pimpinella aurea, seeds were collected from three localities in Tehran province (Tochal, Vardavard and Lavasanat) and were, after drying, separated by sieves having mesh sizes of 20, 25 and 30. All samples were subjected to hydro-distillation, individually, for obtaining their essential oils. The mean oil yields for Tochal seeds were calculated to be 4.01%, 3.20% and 1.12% for 20, 25 and 30 meshes, respectively. These values were 5.69%, 3.20% and 1.94% for the samples from Vardavard and 3.21%, 2.70% and 1.85% for Lavasanat samples. Results showed that the oil yield decreased remarkably with decreasing the size of the seeds. The essential oils were analyzed by GC and GC/MS for the identification of their chemical composition. β-bisabolene was identified as the main component in the oils collected from different habitats (57.2-83.6%). The other major component was epoxy allo-aromadendrene (3.9-30.6%). According to the obtained results, seed size had no considerable effect on essential oil composition. In addition, more oil yield and β-bisabolene content were recorded for the seeds collected from Vardavard (with a warmer and dryer habitat).