بررسي تركيب‌هاي شيميايي اسانس برگ، گل، ساقه و ريشه Salvia macilenta Boiss.

Chemical composition of the essential oils from leaves, flowers, stems and roots of Salvia macilenta Boiss.

جنس Salvia، متعلق به تیره نعناع، در ایران 58 گونه دارد كه 17 گونه آن انحصاری ایران است. هدف از این مطالعه، مقایسه تركیب‌های شیمیایی اسانس برگ، گل، ساقه و ریشه Salvia macilenta Boiss. بود. این گیاه در اردیبهشت ماه 1391 از مسیر جاده بم- جیرفت، منطقه جبالبارز واقع در استان كرمان جمع‌آوری شد و از اندام‌های مختلف آن به‌طور جداگانه به روش تقطیر با آب، اسانس‌گیری بعمل آمد. تركیب‌های تشكیل‌دهنده روغن‌های اسانسی با استفاده از دستگاه‌های كروماتوگراف گازی (GC) و كروماتوگراف گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. در اسانس برگ، 46 تركیب شناسایی شد كه 7/99% اسانس را تشكیل می‌دادند. آلفا-پینن (4/36%)، بتا-پینن (6/7%)، بورنئول (4/5%) و بتا-كاریوفیلن (1/5%) تركیب‌های اصلی اسانس بودند. همچنین، اسانس گل 26 تركیب داشت كه 100% آن را شامل می‌شد. آلفا-پینن (1/45%)، بتا-پینن (5/10%)، كامفن (8/8%) و لیمونن (8/6%) اجزای عمده اسانس بودند. در اسانس ساقه، 18 تركیب شناسایی شد كه 5/97% آن را تشكیل می‌دادند. تركیب‌های اصلی، آلفا-پینن (1/25%)، بورنیل استات (8/16%)، بتا-اودسمول (6/8%) و بورنئول (1/8%) بودند. از طرف دیگر، از بین 10 تركیب شناسایی شده در اسانس ریشه كه 2/88% آن را تشكیل می‌دادند، ویریدیفلورول (1/18%)، بتا-اودسمول (4/16%)، ترانس-فروژینول (8/15%) و دی‌بوتیل فتالات (6/10%) تركیب‌های عمده بودند. در نتیجه، روغن‌های اسانسی برگ، گل و ساقه S. macilenta غنی از منوترپن‌ها بوده و آلفا-پینن، تركیب شاخص اندام‌های مذكور، در اسانس ریشه وجود نداشت.

The genus Salvia, belonging to the Lamiaceae family, contains 58 species in Iran, 17 of which are endemic. In this study, Salvia macilenta Boiss. was collected from Bam-Jiroft road, Jebalbarez area, Kerman Province, Iran, in May 2012. The essential oils of leaves, flowers, stems and roots of the plantwere separately extracted using hydrodistillation method and analyzed by GC and GC/MS. In the leaf oil, 46 components were identified, representing 99.7% of the total oil, with α-pinene (36.4%), β-pinene (7.6%), borneol (5.4%) and β-caryophyllene (5.1%) as the main constituents. The flower oil was characterized by higher amount of α-pinene (45.1%), β-pinene (10.5%), camphene (8.8%) and limonene (6.8%) among the 26 components comprising 100% of the total oil detected. Furthermore, 18 compounds were identified in the stem oil, representing 97.5% of the total oil. α-Pinene (25.1%), bornyl acetate (16.8%), β-eudesmol (8.6%) and borneol (8.1%) were found to be the major constituents. In the root oil, 10 components were identified, representing 88.2% of the total oil, with trans-viridiflorol (18.1%), β-eudesmol (16.4%), trans-ferruginol (15.8%) and dibutyl phthalate (10.6%) as the main constituents. Consequently, the leaf, flower and stem essential oils of S. macilenta were rich in monoterpenes, while α-pinene, the dominant component of these oils, was not identified in the root oil.