ارزيابي صفات كيفي دانه‌ي اسفرزه (Plantago ovata Forsk.) تحت رژيم‌هاي كم‌آبياري و تيمارهاي مختلف كودي

Evaluation of grain qualitative traits of Isabgol (Plantago ovata Forsk.) under limited irrigation regimes and different fertilizing treatments

به‌منظور بررسی تأثیر رژیم‌های كم‌آبیاری و تیمارهای كودی بر صفات كیفی دانه‌ی اسفرزه گوش‌اسبی (Plantago ovata Forsk.) آزمایشی در مزرعه‌ی آموزشی و پژوهشی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشكده‌ی علوم زراعی و دامی دانشگاه تهران انجام گردید. این آزمایش به‌صورت اسپلیت‌پلات، بر پایه‌ی بلوك‌های كامل تصادفی و در سه تكرار انجام شد. رژیم‌های آبیاری در چهار سطح شامل رژیم آبیاری كامل، كم‌آبیاری ملایم، كم‌آبیاری متوسط و كم‌آبیاری شدید به‌عنوان كرت‌های اصلی و تیمارهای كودی در پنج سطح شامل شاهد (بدون كود)، كود شیمیایی خالص، تلفیق كود زیستی فسفات بارور2 و كودهای شیمیایی، كود دامی خالص و تلفیق كودهای دامی و شیمیایی به‌عنوان كرت‌های فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد كه تمامی صفات مورد بررسی به‌طور معنی‌داری (05/0 ≤ p) تحت تأثیر رژیم‌های آبیاری قرار گرفتند. با كاهش تعداد و مقدار آبیاری، عملكرد موسیلاژ و دانه‌ی اسفرزه به‌طور معنی‌داری (05/0 ≤ p) كاهش یافت، اما درصد موسیلاژ و فاكتور تورم دانه به‌طور معنی‌داری (05/0 ≤ p) افزایش یافتند. تمامی تیمارهای كودی در مقایسه با شاهد، عملكرد موسیلاژ و دانه را به‌طور معنی‌داری (05/0 ≤ p) افزایش دادند. بیشترین عملكرد موسیلاژ (58/252 كیلوگرم در هكتار) از تیمار تلفیق كودهای دامی و شیمیایی، تحت رژیم آبیاری كامل بدست آمد. درصد موسیلاژ و فاكتور تورم دانه تحت تیمار كود دامی خالص به‌طور معنی‌داری بیشتر از سایر تیمارهای كودی بود.

In order to study the effect of fertilizing treatments and limited irrigation regimes on grain qualitative traits and mucilage production of Isabgol (Plantago ovata Forsk.), a field experiment was conducted at Experimental Farm of College of Agronomy and Animal Sciences, University of Tehran. The experimental design was a split plot based on a randomized complete block design with three replications. In this research, four irrigation regimes including full irrigation, light limited irrigation, moderate limited irrigation and severe limited irrigation, were assigned to the main plots and five fertilizing treatments including control (without fertilizer), chemical fertilizer, combined use of chemical fertilizer and Barvar Phosphate Biofertilizer, cattle manure and combined use of chemical fertilizer and cattle manure, were assigned to the sub plots. Results showed that irrigation regimes had significant effect (p ≤ 0.05) on all measured traits. Mucilage and grain yields decreased with decrement in irrigation frequency from full to severe limited irrigation but mucilage percentage and grain swelling factor increased; therefore, the highest mucilage and grain yield were obtained in full irrigation regime. The highest mucilage percentage and grain swelling factor were obtained in severe limited irrigation. Results also showed that fertilizing treatments had significant effect (p ≤ 0.05) on all measured traits. The highest mucilage yield (252.58 kg/ha) was obtained in combined use of chemical fertilizer and cattle manure treatment under full irrigation regime. Mucilage percentage and grain swelling factor were significantly higher (p ≤ 0.05) in cattle manure treatment.