مقايسه تأثير منابع آلي، شيميايي و بيولوژيك نيتروژن بر كارايي مصرف نيتروژن در سياهدانه (Nigella sativa L.)

Effects of organic, chemical and biological sources of nitrogen on nitrogen use efficiency in black seed (Nigella sativa L.)

به‌منظور بررسی اثرات منابع آلی و غیرآلی نیتروژن و نیز كودهای مختلف بیولوژیك بر كارایی مصرف نیتروژن و كود در سیاهدانه (Nigella sativa L.)، آزمایشی به‌صورت فاكتوریل در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی در سه تكرار و 25 تیمار در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشكده كشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایش براساس تركیبی از 5 منبع تأمین‌كننده نیتروژن (كود دامی، كمپوست، ورمی‌كمپوست، كود شیمیایی اوره و شاهد) و نیز 5 كود بیولوژیك (نیتروكسین (شامل ازتوباكتر و آزوسپیریلوم)، میكوریزا، نیتروكسین + میكوریزا، بیوسولفور (شامل تیوباسیلوس) + گوگرد و شاهد) تعیین شدند. نتایج نشان داد كه با وجود معنی‌دار شدن اثرات ساده منابع كود نیتروژنی و كودهای بیولوژیك بر كارایی مصرف كود و نیتروژن در سیاهدانه، اثرات متقابل بین منابع كود نیتروژنی و كود بیولوژیك بر كارایی مصرف كود و نیتروژن معنی‌دار نبود. نتایج نشان داد كه كارایی جذب و مصرف نیتروژن سیاهدانه در كودهای آلی به‌طور معنی‌داری بیش از كود شیمیایی اوره بود. همچنین در بین كودهای بیولوژیك بجز كود بیوسولفور + گوگرد، سایر كودها نقش معنی‌داری در افزایش كارایی جذب و مصرف نیتروژن نداشتند. براساس نتایج حاصل، به نظر می‌رسد كه در خاك‌های آهكی كود بیولوژیك بیوسولفور + گوگرد می‌تواند با كاهش اسیدیته خاك به افزایش كارایی جذب و مصرف نیتروژن سیاهدانه كمك كند.

In order to investigate the effects of organic, chemical and biological sources of nitrogen on nitrogen and fertilizer use efficiency of black seed (Nigella sativa L.), a field experiment was conducted at Agricultural Research Station of Ferdowsi University of Mashhad, Iran, in 2009-2010. The experiment was arranged by using a completely randomized block design based on factorial fashion with three replications and twenty-five treatments. The experimental treatments included different sources of nitrogen (manure, compost, vermicompost, urea fertilizer and control) and different biological fertilizers (nitroxin including Azotobacter sp. and Azospirillum sp), mycorrhizae, nitroxin+mycorrhizae, biosulfur ((including Thiobacillus sp.) +sulfur and control (no biofertilizer). Results indicated that in spite of significant effects of sources of nitrogen and biological fertilizer on nitrogen and fertilizer use efficiency of black seed, interactions between these factors had no significant effects on mentioned traits. Results showed that nitrogen and fertilizer use efficiency of black seed in organic fertilizer treatments were significantly higher than that of urea fertilizer. The biological fertilizer had no significant increasing effects on mentioned traits, except biosulfur + sulfur bentonite. It seems that in the alkalic soils, biosulfur biofertilizer plus sulfur could contribute in increasing the nitrogen uptake and use efficiency of black seed, by decreasing the soil pH.