بررسي سمّيت تنفسي اسانس پوست ميوه نارنگي و اثر تشديدكنندگي دي‌اتيل مالئات و استون در كنترل حشرات كامل سوسك چهار‌نقطه‌اي حبوبات (Callosobruchus maculatus F. (Col.: Bruchidae))

Evaluation of fumigant toxicity of the essential oil of Citrus reticulata fruit peels and synergistic effect of diethyl maleate and acetone in the control of the adult cowpea weevils, Callosobruchus maculatus F. (Col.: Bruchidae)

بسیاری از گیاهان تركیب‌هایی با خواص حشره‌كشی دارند. در سال‌های اخیر استفاده از مشتقات گیاهی به‌عنوان جایگزین سموم شیمیایی در كنترل آفات بسیار مورد توجه قرار گرفته‌است. در این تحقیق ابتدا سمّیت تدخینی اسانس پوست میوه نارنگی بمی علیه حشرات كامل سوسك چهار‌نقطه‌ای حبوبات (Callosobruchus maculatus F. (Col.:Bruchidae)) مورد بررسی قرار گرفت. سپس آزمایش در شرایط دمایی 1 ± 27 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5 ± 60 درصد و در تاریكی انجام شد. تمامی آزمایش‌ها بر پایه طرح كامل تصادفی انجام گردیدند. مقادیر LC50 و LC95 به‌ترتیب 93/88 و 54/205 میكرولیتر بر لیتر هوا محاسبه گردید كه نشان‌دهنده سمّیت مناسب این اسانس علیه این آفت انباری بود. اثر تشدید‌كنندگی دی‌اتیل مالئات و استون بر خاصیت حشره‌كشی اسانس نارنگی علیه این آفت نیز بررسی شد. LC50 برای حشرات در معرض اسانس براساس تجزیه پروبیت 93/88 میكرولیتر بر لیتر هوا محاسبه شد و برای حشره در معرض تركیب اسانس و دی‌اتیل‌مالئات 54/54 میكرولیتر بر لیتر هوا بود. اثر تشدید‌كنندگی استون نیز در كشندگی اسانس نارنگی بررسی شد، به این منظور مقادیر LC25 این آزمایش با مقدارLC25حاصل از تدخین اسانس نارنگی به‌صورت تلفیقی علیه حشرات كامل آزمایش شد كه نتایج نشان داد كه استون و دی‌اتیل مالئات دارای خاصیت تشدید‌كنندگی معنی‌داری در سمّیت تنفسی اسانس نارنگی علیه حشرات كامل سوسك چهار‌نقطه‌ای حبوبات می‌باشند.

Many plants have compounds with insecticidal properties. In recent years, certain compounds of plants with insecticidal properties have been considered as alternatives to chemical pesticides for pest control. In this study, the respiratory toxicity of tangerine essential oil was evaluated on the mortality rate of the adults of Callosobruchus maculatus F. (Col.: Bruchidae). The experiment was carried out at 27 ± 1 0C and 60 ± 5% relative humidity in darkness. All experiments were based on CRD.  LC50 and LC95 values for adults were 88.93 and 205.54 microliter per liter of air, respectively indicating the toxicity of tangerine essential oils on the studied pest. The insecticidal effect of essential oils of tangerine and acetone and synergistic effect of diethyl maleate were also assessed against cowpea beetle. LC50 values for the insects exposed to essential oil alone and along with synergist were 88.93, and 54.54 microliter per liter of air, respectively based on probit analysis. To determine the synergistic effect of acetone on tangerine lethality, LC25 values of both of them were calculated, combined and evaluated on insect host. Results showed that acetone and diethyl maleate had synergistic effects on tangerine essential oil.