اثرات غلظت‌هاي مختلف سرب و مس بر مقدار مالون‌دآلدهيد، پرولين و فعاليت آنزيم‌هاي پراكسيداز و كاتالاز در گياه دارويي خرفه (Portulaca oleracea L.)

Lead and copper-induced changes on malondialdehyde, proline, peroxidase and catalase enzymes activity in Portulaca oleracea L.

گیاه خرفه (Portulaca oleracea L.) متعلق به تیره Portulacaceae، عموماً به‌عنوان علف هرز شناخته شده و از نقطه نظر فیزیولوژیكی دارای قابلیت تحمل‌پذیری بسیار بالا در محیط‌های شور یا آلوده به فلزات سنگین بوده و گیاه مناسبی جهت كاشت و پالایش محیط و خاك از این گونه تنش‌ها به‌شمار می‌رود. به‌منظور نشان دادن اثرات دو فلز سنگین سرب و مس بر مالون‌دآلدهید، پرولین و آنزیم‌های آنتی‌اكسیدان آزمایشهایی در طرحی كاملاً تصادفی اجرا شد. بدین منظور پس از كاشت گیاهان با شرایط یكسان در بستر استریل لیكا و تغذیه آنها با محلول غذایی هوگلند، تیمارهایی با غلظت‌های متفاوت (0، 10، 50، 100، 500، 1000، 1500 میكرومولار) از نمك دو فلز سنگین سرب (Pb(NO3)2) و مس (CuSO4.5H2O) به‌صورت جداگانه و همگی در سه تكرار به گیاهان اعمال گردید. پس از ده روز اعمال تیمار گیاهان جهت انجام آزمایشها برداشت شدند. نتایج نشان داد كه جذب فلزات سرب و مس در تیمارهای دارای غلظت بالا در مقایسه با نمونه شاهد افزایش دارد. میزان جذب اتمی این عناصر در نمونه‌های ریشه بیشتر از اندام هوایی بود. میزان مالون‌دآلدهید در اندام هوایی و ریشه هر دو تنش سرب و مس از نمونه شاهد به سمت غلظت‌های بالا به‌طور معنی‌داری افزایش یافت. میزان اسید آمینه پرولین در هر دو تنش سرب و مس و هر دو قسمت اندام هوایی و ریشه به‌طور معنی‌دار روند افزایشی داشت. فعالیت آنزیم پراكسیداز در هر دو تنش سرب و مس و هر دو قسمت اندام هوایی و ریشه روند افزایشی و آنزیم كاتالاز روند كاهشی را به‌طور معنی‌دار نشان داد. به‌طور كلی میزان مالون‌دآلدهید، پرولین و فعالیت آنزیم پراكسیداز در نمونه‌های ریشه بیشتر از اندام هوایی بود و این نتیجه نشان داد كه ریشه در گیاه خرفه جمع‌كننده عمده فلزات سنگین سرب و مس است. كمتر بودن فعالیت آنزیم كاتالاز در ریشه نسبت به اندام هوایی، حساسیت این آنزیم را نسبت به تجمع زیاد سرب و مس در ریشه اثبات نمود.

Portulaca oleracea L. belongs to Portulacaceae order. From the physiological point of view, P. oleracea L., generally known as ragwed, has a very high tolerance and compatibility to the environments polluted with salts or heavy metals. It is considered as a suitable species in planting as well as in refining soil and environment from these kinds of stresses. According to these contexts and in order to show the effects of two heavy metals, lead and copper, on malondialdehyde, proline and antioxidant enzymes activity some experiments were performed in a completely randomized design. For this purpose, plants were planted in sterile bed, leca, irrigated with Hogland nutrient solotion. Treatments included different concentrations of Pb (NO3)2 and CuSO4.5H2O (0, 10,50,100,500,1000 and 1500 µM) with three replications. After ten days of treatment, plants were harvested for experiments. According to the results, an increased absorption of lead and copper was recoreded at high concentrations compared to the control treatment. The amount of atomic absorption of these two elements in roots was more than that of shoots. Stress increased significantly at high concentrations compared to the control. The amount of proline showed a significant upward trend in both lead and copper stress as well as in both roots and shoots. Peroxidase activity showed a significant upward trend in both lead and copper stress as well as in both shoots and roots while a significant downward trend was recorded for catalase activity. In general, a higher amount of malondialdehyde, proline and peroxidase activity was obtained in root samples comperd to shoot samples, indicating the role of root as the main accumulator of heavy metals, lead and copper. The lower catalase activity in roots compared to shoots proved enzyme sensitivity towards high Pb and Cu accumulation in roots.