تغييرات پذيرفتاري مغناطيسي و همبستگي آن با برخي فلزات سنگين در گرد و غبار شهر كرمان

Variability of magnetic susceptibility and its correlation with selected heavy metals in atmospheric dust of Kerman

سابقه و هدف: فرونشست گرد و غبار به‌طور گسترده در مناطق خشك و نيمه‌خشك جهان اتفاق مي‌افتد. به‌دليل اين‌كه ذرات گرد و غبار داراي اندازه ريز هستند، جذب سطحي بالا و در نتيجه امكان انتقال آلودگي بالايي دارند. بنابراين فلزات سنگين با اتصال به آن‌ها، مي‌توانند در مقياس وسيعي منتشر شوند. گرد و غبار در مناطق شهري خسارات فراواني به ساكنين آن‌ها وارد مي‌نمايد. هدف از اين مطالعه، بررسي توزيع زماني و مكاني پذيرفتاري مغناطيسي و همبستگي آن با برخي فلزات سنگين در گرد و غبار شهر كرمان مي‌باشد. مواد و روش‌ها: نمونه‌هاي گرد و غبار به‌وسيله تله‌هاي شيشه‌اي نصب شده بر روي پشت‌بام ساختمان هاي يك طبقه در 35 نقطه شهر كرمان به‌صورت ماهانه طي ارديبهشت تا پايان آبان 1391 (مجموعاً 245 نمونه) جمع‌آوري شد. همچنين پذيرفتاري مغناطيسي نمونه‌هاي گرد و غبار با استفاده از حسگر MS2B تعيين گرديد. غلظت كل فلزات سرب، روي، منگنز، نيكل و مس بعد از هضم با اسيد نيتريك 6 نرمال توسط دستگاه جذب اتمي قرايت گرديد. يافته‌ها: توزيع زماني پذيرفتاري مغناطيسي نشان داد كه بيش‌ترين آن در آبان (m3.kg-1 8-10×389) و كم‌ترين آن مربوط به تير (m3.kg-1 8-10×269) و مرداد (m3.kg-1 8-10×261) است كه با روند تغييرات زماني غلظت فلزات سنگين مس، سرب و روي همخواني دارد. همچنين بررسي پراكنش مكاني نشان داد كه بيش‌ترين ميزان پذيرفتاري مغناطيسي مربوط به غرب كرمان است كه از تغييرات مكاني غلظت فلزات سنگين مس، سرب و روي پيروي مي‌كند. نتيجه‌گيري: توپوگرافي نقش مهمي در افزايش غلظت فلزات سنگين و پذيرفتاري مغناطيسي گرد و غبار در نيمه غربي كرمان ايفا مي‌نمايد. با توجه به نقش اقدامات انساني در افزايش غلظت آلاينده‌ها در كرمان لازم است اقدامات مديريتي مناسب در راستاي كاهش آلودگي صنايع مختلف اين شهر صورت پذيرد.

Background and Objectives: Dust deposition widely occurs in arid to semiarid areas of the world. Since dust particles are fine-sized, they have a high adsorption potential and; therefore, can easily carry the contaminants. Therefore, heavy metals could be distributed in large scales by adsorbing into airborne dust particles. Dust causes great damages to humans in urban regions. The objective of this research was to assess the temporal and spatial distribution of magnetic susceptibility (MS) and its correlation with selected heavy metals in atmospheric dust of Kerman. Materials and Methods: Dust samples were taken monthly for a period of 7 months from 35 locations distributed over the city of Kerman from April 20 to November 20, 2012 (a total of 245 samples) using glass traps installed on the roof of one-story buildings. The magnetic susceptibility of dust samples was determined using a MS2B sensor. Also, the total concentration of Mn, Pb, Ni, Cu and Zn was determined using an atomic absorption spectrometer following the sample extraction with 6N HNO3. Results: Temporal distribution of magnetic susceptibility showed that the highest MS values belonged to October (389×10-8 m3.kg-1) and the least values to July (269×10-8 m3.kg-1) and August (261×10-8 m3.kg-1) and these values followed the same trend as the temporal variability of Cu, Pb and Zn concentrations. Also, the spatial patterns of variables indicated that the highest MS was found in dust samples collected from the western sites of Kerman city where the concentration of Cu, Pb and Zn in dust was also high. Conclusion: Topography appears to play a significant role on the distribution of heavy metals and MS values in dust, particularly in the western areas of Kerman city. Considering the role of human activities in increasing pollutants concentration in Kerman, proper management practices should be exercised to reduce air pollution resulting from various industries.