بازخواني ويژگي‌هاي فرمي و ساختاري (طرح و رنگ) در سفالينه‌هاي روستايي ساري سد‌ه‌هاي 4 و 5 ه.ق

Reviewing the Formal and Structural Characteristics (Pattern and Color) in rural potteries of Sari (Mazandaran Province), 4th and 5th Centuries AH

سفالينه‌هاي منقوش، امين‌ترين راوي از ديار كهن و تبلور فرهنگ و باور مردم آن منطقه به‌شمار مي‌روند. ساري، يكي از مراكز مهم سفالگري در ايران سده‌هاي 4 و 5 ه.ق. بوده و آثار سفالين توليدشده در آن از نظر شيوه ساخت و نقوش به‌كاررفته جايگاه منحصربه‌فردي را داراست؛ متاسفانه از سوي پژوهشگران بومي و غيربومي موردتوجه درخور قرار نگرفته است. مطالعه و تشريح يكي از ابعاد مطالعاتي اين سفالينه‌ها، ويژگي‌هاي تجسمي و بصري آن، در اين تحقيق مدنظر است. پژوهش حاضر به روش توصيفي- تحليلي و يافته‌اندوزي از طريق كتابخانه‌اي و ميداني صورت گرفته‌‌است. نظر به اينكه سفال‌ساري آن‌گونه كه بايد شناخته و معرفي نشده‌است، ٌسوال‌اين‌است كه دليل تحليل ساختاري سفال‌ساري كه آن‌را نسبت به سايرين متمايز مي‌كند، چيست؟ هدف كاربردي اين مقاله، گونه‌شناسي و تحليل سفال‌ساري در دو قرن4 و5 ه.ق. با نگاهي به روش ساخت، طراحي و نقش اين سفالينه‌‌هاست. نتايج به‌دست‌آمده از اين تحقيق نشان مي‌دهد كه در قرون 4 و 5 ه.ق. شاهد سبكي‌خاص در سفالگري منطقه، باعنوان سفالينه‌هاي رنگارنگ با لعاب‌گلي روي زمينه‌سفيد هستيم كه محققين آن را سفال‌ساري مي‌نامند. از نظر فرمي، غالب آثار بشقاب و كاسه است كه با لعاب‌شفاف پوشش داده‌شده‌اند و بيشتر نقش‌ها را به‌ترتيب پرندگان و سپس چهارپايان تشكيل داده كه با ديگر نقوش‌گياهي و تجريدي همراه‌شده‌اند.

Painted potteries are the most truthful narrators of the ancient periods and reflection of culture and beliefs of the people of a region. Sari, one of the Iranian pottery centers during 4th and 5th centuries AH that its produced potteries being considered in a unique position in terms of production method and applied patterns, unfortunately is not regarded properly by native and foreign scholars. It is considered in this paper to study and specify one of the regarded points of this pottery type and its figurative and visual characteristics. This issue has been studied by descriptive and analytical method and the required data collected from library documents and field studies. With regard to this issue that pottery-making has not been recognized and introduced properly, the raised question is concerning the distinguishing structural feature of Sari pottery. Applied purpose of this paper is typology and analysis of Sari pottery in 4th and 5th centuries AH with regard to their production method, design and patterns. The results indicate that there is a particular style of pottery-making during 4th and 5th centuries entitled colorful potteries with clay glaze on white background that is called by the scholars as Sari Pottery. Regarding the form, most of the works are plates and bowls glazed with light color and most of the patterns are respectively birds and then livestock accompanied with other vegetal and abstract patterns.