اصول زيبايي‌شناسي در قالي خشتي چالِش‌‌تُر

Aesthetics Principles in Chaleshtor lozenge Carpets

زيبايي طرح، نقش، رنگ و كيفيتِ بافت مهم‌ترين عواملي هستند كه از گذشته تاكنون باعث معروفيت بين‌المللي قالي خشتي چالش‌تر شده است. ازاين‌رو، لازم است ضمن شناخت عوامل زيبايي، اين اركان را طبقه‌بندي، تعريف و معرفي كرد. لذا زيبايي‌شناسي قالي خشتي چالش‌تر در دو شاخه اصلي الف: زيبايي‌شناسي فرمي و ب: زيبايي‌شناسي حسي با زيرمجموعه‌هاي آنها بررسي خواهند شد. هدف از اين مقاله، شناخت و دستيابي به برخي اصول زيبايي در قالي خشتي چالش‌تر و ارتباط عوامل مذكور با ارزش‌هاي فرهنگي و هنري منطقه درجهت ارتقاي استقبال مردم از اين نوع قالي برمبناي زيبايي‌هاي آن است. اين مقاله به روش توصيفي– تحليلي و رويكرد مردم‌شناسي درصدد پاسخ به اين مسيله است كه: اصول و معيارهاي زيبايي در قالي خشتي چالش‌تر چگونه قابل‌شناخت و ارزيابي‌اند؟ در نتيجه‌گيري مقاله اين نكته را درمي‌يابيم كه زيبايي فرمي براساس برخي از قوانين گشتالت (مشابهت، مجاورت، تداوم و فراگيري) و اصول يافت‌شده براساس تحقيقات ميداني (ريزنقش‌ها، پرهيز از فضاي تهي و حركت درون‌گرا) و زيبايي حسي در گروه ميراث فرهنگي و خاطره‌ اجدادي، قابل‌تحليل خواهد بود. جامعه آماري مقاله، بررسي روي 20تخته قالي خشتي چالش‌تر (طرح قديم و جديد) در اندازه‌هاي مختلف (از زرع و نيم تا 12متري) است. مهم‌ترين يافته تحقيق علاوه‌بر نتايج آن، ارايه برخي اصول و اركان پايدار جهت بررسي زيبايي‌شناسي قالي خشتي و همچنين ساير قالي‌هاي چالش‌تر با طرح‌هاي متفاوت ديگر است.

Beauty of design, pattern, color and the weaving quality are the main factors which have made Chaleshtor lozenge carpet internationally famous since past times. Hence it is necessary, while identifying the aesthetic factors, to classify, define and introduce them. Therefore aesthetics and their subsets will be investigated in two main branches: a) formal aesthetics, and b) sensorial aesthetics. The purpose of this article is to identify and achieve some aesthetic principles in Chaleshtor lozenge carpet and the correlation between the mentioned factors and cultural and artistic values of the region to upgrade people demands based on the carpets aesthetics. This article is to answer this question in descriptive-analytical and field method: how can recognize and evaluate the aesthetic principles and standards in Chaleshtor lozenge carpet? In conclusion we find out that formal aesthetic in accordance with some Gestalt principles (similarity, proximity, continuity, and learning) and the founded principles based on field researches (thumbnails, avoiding empty spaces and inward movement) and sensorial beauty in the case of cultural heritage group and ancestor’s memoirs will be analyzable. Statistical population of this article is 20 Chaleshtor lozenge carpets (old and new design) in different sizes (Zar and half up to 12 meters). In addition to the findings, the most important result of this research is the representation of some stable priciples to study the aesthetics of Chaleshtor lozenge carpet and also other Chaleshtor carpets with different designs.