اثرات كمپوست گرانوله گوگردي و نيتروژن بر عملكرد و اجزاي عملكرد گندم ارقام دريا و N8019

Effects of sulfur granular compost and nitrogen on yield and yield components of two wheat cultivars, Darya and N8019

سابقه و هدف: مصرف ب?‌رو?ه كودهاي ش?م?ا?? و بروز صدمات ز?ست‌مح?ط? و اخت?ل در حاصلخ?زي خاك باعث مصرف روز‌افزون انواع كمپوست‌ها در توليد محصولات كشاورزي شده است. استفاده از آن‌ها بايد با بررسي و مطالعه اثرات تغذيه‌اي و زيست‌محيطي همراه باشد. نيتروژن چهارمين عنصر اصلي تشكيل‌دهنده وزن خشك گياهان و يكي از اجزا تشكيل‌دهنده بسياري از مولكول‌هاي مهم گياهان است. اغلب كشاورزان در توليد محصولات زراعي جهت كسب حداكثر عملكرد، كود نيتروژن را بيش از مقدار توصيه شده به‌كار مي‌برند كه اين امر موجب افزايش هزينه‌هاي توليد، آلودگي آب‌ها و محيط زيست مي‌گردد. بنابراين مديريت صحيح اين عنصر به‌علت محدوديت منابع و نيز به‌علت گران بودن آن، به‌عنوان يك نهاده ورودي در كشاورزي، يكي از عوامل بسيار مهم در موفقيت سيستم‌هاي توليد گياه زراعي و مديريت خاك مي‌باشد. گندم يك محصول بسيار مهم راهبردي بوده كه هر ساله سطح وسيعي از اراضي جهان به كشت آن اختصاص مي‌يابد. بنابراين مصرف بهينه كودها مي‌تواند منجر به صرفه‌جويي‌هاي چشمگير در هزينه توليد اين محصول و حفظ محيط زيست شود. هدف اين پژوهش بررسي اثر كودهاي آلي، شيميايي و تلفيقي از آن‌ها بر ارقام گندم (N8019 و دريا) به‌منظور كاهش مصرف و افزايش كارآيي كودهاي شيميايي بود. مواد و روش‌ها: به‌منظور بررسي تاثير كود كمپوست گرانوله گوگردي و نيتروژن بر عملكرد و اجزاي عملكرد دو رقم گندم، آزمايشي گلداني به‌صورت فاكتوريل و در قالب طرح كاملاً تصادفي در چهار تكرار در ايستگاه تحقيقات كشاورزي قراخيل قايمشهر اجرا شد. عامل اول شامل سه سطح نيتروژن از منبع كود اوره (صفر، 25 و 50 ميلي‌گرم در كيلوگرم خاك)، عامل دوم شامل چهار سطح كود كمپوست گرانوله گوگردي (صفر، 5، 10 و 15 گرم در كيلوگرم خاك) و عامل سوم دو رقم گندم (دريا و N8019) بود. يافته‌ها: نتايج نشان داد كه بيش‌ترين تعداد دانه در سنبله، وزن سنبله، وزن صد دانه و عملكرد كاه در تيمار 25 ميلي‌گرم در كيلوگرم نيتروژن به‌دست آمد. حداكثر عملكرد دانه، وزن خشك اندام هوايي و شاخص برداشت در تيمار 50 ميلي‌گرم در كيلوگرم نيتروژن به‌دست آمد. كود كمپوست اثر كاهشي بر شاخص‌هاي تحت مطالعه ايجاد كرد. نتيجه‌گيري: بيش‌ترين وزن سنبله، وزن خشك اندام هوايي و عملكرد كاه در شرايط عدم مصرف كمپوست به‌دست آمد و با افزايش سطح كمپوست از مقدار آن‌ها كاسته شد. واكنش منفي گياه به كمپوست به عواملي مانند نسبت بالاي C/N و احتمالاً افزايش حلاليت فلزات سنگين و يا تركيبات سمي مربوط مي‌شود كه منجر به كاهش و يا ممانعت از فعاليت بيولوژيكي خاك مي‌شوند. هر دو رقم نسبت به نيتروژن عكس‌العمل مثبت نشان دادند اما رقم N8019 نسبت به رقم دريا برتري معني‌داري نشان داد.

Background and Objectives: Application of various composts has been intensified in agriculture, due to manifestation of negative effects of chemical fertilizers on environment and soil fertility. However, their usage should be accompanied by environmental and nutritional studies. To produce maximum yield, most farmers apply nitrogen fertilizer more than the recommended level, which leads to increase production costs, water pollution and the environment. Therefore, proper management of this element due to resource constraint and also due to its high cost, as an input in agriculture, is one of the most important factors in the success of crop production and soil management. Wheat is a very important strategic crop which wide area of the world is assigned to cultivate it each year. The optimal use of fertilizers can lead to significant savings in production costs and preserve the environment. The aim of this study was to evaluate the effect of organic fertilizer, chemical and combination of them on wheat cultivars (N8019 and Darya) to reduce consumption and increase the efficiency of chemical fertilizers. Materials and Methods: In order to study the effects of sulfur granular compost on yield and yield components of two wheat cultivars, a pot experiment was conducted in a completely randomized factorial design with four replications. The first factor was consisted of three levels of nitrogen (0, 25 and 50 mg/kg of soil as urea), the second one was four levels of compost (0, 5, 10 and 15 g/kg of soil) and the third one was cultivars (Darya and N8019). Results: Results showed that the maximum number of grains per spike, spike weight, 100-kernel weight, straw yield and biological yield were obtained in 25 mg N/kg of soil treatment. Conclusion: The greatest grain yield, dry weight and harvest index were achieved with 50 mg/kg nitrogen. Negative effects were observed in the compost-treated plots, so that the maximum spike length and weight shoot dry weight, straw and biological yield were found in the zero level of compost (control) which showed a decrease in the mentioned variables with increasing the compost level. Negative response of wheat to the compost is likely related to the C/N ratio and probably to increase the solubility of heavy metals and/or toxic compounds that resulted in reduce or prevent soil biological activities. Both cultivars showed a positive response to the nitrogen treatment. N8019, however, was significantly superior to Darya.