بررسي اثرات برخي گونه‌ها‌ي قارچ تريكودرما بر فاكتورهاي رشدي گوجه‌فرنگي در سه روش مايه‌زني

Study on effectiveness of some Trichoderma spp. on tomato growth parameters with three inoculation methods

سابقه و هدف: گونه‌هاي مختلف تريكودرما به‌عنوان جايگزين مناسبي براي كودهاي شيميايي و ابزار زيستي موفق در زمينه كشاورزي پايدار مطرح مي‌باشند. اين ريزجانداران با دارا بودن توان رقابت غذايي و مكاني بالا، استقرار و اسپورزايي فراوان در محيط ريشه اغلب گياهان زراعي و غير‌زراعي و نيز قابليت القا مقاومت در گياه، نه تنها باعث كاهش عوامل بيمارگر در خاك شده بلكه در برخي موارد موجب تحريك به رشد گياه مي‌گردند. اثرات مطلوب رشدي قارچ مذكور در رشد گياه بستگي به عواملي چون نوع گونه قارچ، جدايه‌هاي مختلف يك گونه و روش مايه‌زني دارد. لذا در اين تحقيق سعي شده است تاثيرات كاربرد چهار گونه مختلف تريكودرما با استفاده از سه روش مختلف مايه‌زني بر صفات رشدي گياه گوجه‌‌فرنگي مقايسه گردد. مواد و روش‌ها: اثرات رشدي چهار گونه Trichoderma sp. (T1)، T. virens (T2)، T .harzianum (T3, T4) و T. koningi (T5)روي گياه گوجه‌فرنگي در شرايط گلخانه و در قالب طرح كاملاً تصادفي به‌صورت فاكتوريل در چهار تكرار انجام پذيرفت. سه روش مختلف تلقيح، شامل بذرمال نمودن، آلوده‌سازي خاك و محلول‌پاشي استفاده شده و كارايي هر سه روش با توجه به جدايه مصرفي ارزيابي شد. مايه تلقيح قارچ با غلظت 107 پروپاگول در هر گرم خاك، 107 اسپور در ميلي‌ليتر و 106×3 اسپور براي هر بذر به‌ترتيب براي روش‌هاي آلوده‌سازي خاك، محلول‌پاشي و بذر مال استفاده شد. يافته‌ها: بر اساس نتايج حاصل، روش خاك مصرف نسبت به دو روش استفاده شده ديگر روي صفات رشدي به‌ويژه وزن خشك و تر ريشه و اندام هوايي به‌طور معني‌داري موثرتر عمل نمود. تيمار جدايه‌هاي T1، T2 و T5 در دو روش آلوده‌سازي خاك و بذرمال، بيشترين افزايش را در عوامل رشدي مورد بررسي، نسبت به گياهان شاهد مشخص نمودند. جدايه برتر T1 طول ريشه و ساقه گوجه‌فرنگي را به‌ترتيب به‌ميزان 54 و 5/45 درصد، و نيز وزن خشك ريشه و ساقه، به‌ترتيب به ميزان 80 و 60 درصد در مقايسه با شاهد سالم افزايش داد. در بررسي مقايسه ميانگين‌ها به روش LSD، تيمار گياهان گوجه‌فرنگي با جدايه‌هاي T1 و T2 به‌ويژه در روش آلوده‌‌سازي خاك، تفاوت محسوسي با احتمال 5 درصد ندارد. نتيجه‌گيري: روش آلوده‌‌سازي خاك به‌عنوان روش پيشنهادي تحقيق حاضر معرفي مي‌گردد. همچنين به‌‌نظر مي‌رسد به‌كارگيري جدايه‌هاي T1 و T2 جهت تيمار انفرادي يا تركيبي به‌منظور كاربرد در شرايط مزرعه، بتواند در بهبود وضعيت رشدي گياه گوجه‌فرنگي و افزايش محصول تاثير قابل توجهي داشته باشد.

Background and objectives: Different Trichoderma species play role as suitable alternative for chemical fertilizers and successful biological tool in sustainable agriculture. These microorganisms show rivalry in food and place sources. They establish in the rhizosphere of most agricultural and non-agricultural plants via producing spores. They also could induce resistance in plants. These properties may lead to pathogen reduction as well as plant growth incitation. Favorite effect of this species on the plant growth depends on type of species, strains and inoculation methods. Therefore this research has been tried to compare growth effects of four different Trichoderma species using three methods including seed coating, soil application and foliar spraying on tomato growth factors. Materials and methods: Four Trichoderma spp. including Trichoderma sp (T1), Trichoderm virens (T2), Trichoderma harzianum (T3, T4) and Trichoderma koningi (T5) were evaluated on tomato growth under completely randomized design based on factorial method with four replications in greenhouse conditions. Three methods, consisting of seed coating, soil application and foliar spraying were applied under pot experiments and the performance of all three methods was evaluated according to the isolates. Fungal inoculation suspension was prepared for each method separately. For instance in seed coating method, 3×106 Trichoderma spore on seed surface was estimated. Approximately 107 propagle per gram of soil was calculated for soil application method and in foliar spraying 107 spores per ml was prepared. Results: Based on results, soil application method showed positive effect on tomato growth traits especially on dry root and foliar weight in comparison to other techniques. Overall, T1, T2 and T5 selected as the best candidates in trial conditions specifically in soil and seed application methods based on their positive effect on tomato growth factors. Isolate T1 increased root and shoot length by 54 and 45.5 percent respectively over controls in soil application treatment. In addition, the means comparisons using LSD method showed no significant difference between T1 and T2 isolates at 5% possibility level especially in soil application method. Conclusion: The soil application method was suggested as preferred technique in current study. In addition, it seems that application of T1 and T2 isolates in the form of individual or combined formulation which can be used in the field level and could improve tomato growth and yields significantly.