تطور ساختار و تشكيلات انتظامي در ايران دوره قاجاريه

Evolution of Police Structure and Organization in Qajar Iran

دوران قاجار يكي از دوره‏هاي پرفرازونشيب تاريخ اجتماعي ايران به شمار مي‏رود. اقدامات اصلاح‏گرايانه نخبگاني مانند عباس ميرزا و اميركبير، گسترش سفر‏هاي صاحب‌منصبان به اروپا، ورود خارجي‏ها و اعطاي امتيازات مستشاري به آنان و توسعه‏ي ارتباطات اجتماعي از طريق جرايد و غيره موجب رشد و توسعه تشكيلات و ساختار‏هاي سياسي و حكومتي گرديد. اين تحولات در حوزه‏هاي نظم و امنيت و امور انتظامي نيز تاثير خود را گذاشت. مقاله حاضر به مطالعه اين موضوع پرداخته و با روش تحليل تاريخي، بر اساس منابع تاريخي به بررسي ساختار و تشكيلات نظميه در دوران قاجار، از دوره محمدشاه تا احمدشاه مي‏پردازد. يافته‏ها نشان مي‏دهد در ابتداي دولت قاجار به تبعيت از دولت صفوي، امور نظميه صرفاً در دارالخلافه، يعني پايتخت محدود و اين امر در شهرستان‏ها و ولايات در دست حاكمان اين مناطق بود و البته بيشتر منافع حكام را حفظ مي‏نمودند. بعد‏ها با توسعه‏ي روابط با ساير كشور‏ها و آشنايي با فرهنگ آن‏ها و نيز انجام امور به‌صورت مستشاري الگو‏هاي تازه‏اي از اداره‏ي پليس شكل گرفت و ساختار و تشكيلات ثابتي همانند وزارت نظميه تاسيس شدند.

qajar era is regarded as one of fluctuated eras of Iranian social history. Reformist measures of such elites as Abbas Mirza and Amir Kabir, spreading out the visits of authorities to Europe, visits by foreigners and giving counselor privileges to them and development of social communication through newspapers and so on caused the growth and development of political and governmental structures. These developments affected the spheres of order and security too. This article deals with the study of this issue and by using documents and historical sources deals with the structure and organization of Nazmieh in Qajar era, from Ahmad Shah to Mohammad Shah eras. The findings indicate that at the outset of Qajar government, following the Safavid government, Nazmieh affairs were limited to the capital, and the rulers preserved order and secuirty in other cities which were mostly the rulersʹ interests. Afterwards, by development of relations with other countries and familiarization with their cultures and conducting these issues through counseling, new patterns of police management formed and they established constant structures and organizations like Nazmieh Ministry.