سنجش و ارزيابي معيارهاي پايداري در كانون هاي اسكان عشايري (مطالعه موردي:كانون هاي اسكان عشايري در استان هاي فارس و اصفهان)

Assessing Sustainability Nomadic Settlement Centers: Case Study: Fars and Isfahan Provinces

تفكر توسعه پايدار در جامعه عشايري كشور، حاصل چند دهه تلاش و كوشش محققان و انديشمندان براي ساماندهي فضايي بهينه عشاير و بهره برداري مناسب از منابع و ايجاد رابطه متعادل و متوازن ميان انسان و اجتماع و طبيعت است. در سال‌هاي اخير به سبب ايجاد مشكلات و چالش‌هاي متعدد ايجاد شده براي مناطق عشايري باعث شده كه توسعه مناطق روستايي و عشايري ( با رويكرد توسعه پايدار) مورد توجه قرار گيرد. اين مقاله با هدف ارزيابي پايداري در كانون‌هاي اسكان عشايري تدوين شده است. نوع تحقيق به صورت كاربردي توسعه اي است و روش مطالعه، اسنادي، تحليلي و پيمايشي است. جهت تكميل اطلاعات موجود از پرسشنامه استفاده شده است. با توجه به جمعيت كانون‌هاي مورد مطالعه، حجم نمونه آماري براساس فرمول كوكران تعداد 372 نفر برآورد شده است. و براي سنجش ابعاد  پايداري، از آزمون  T. student و رگرسيون گام به گام با استفاده از نرم افزار SPSS و همچنين براي رتبه بندي كانون‌هاي اسكان از نظر شاخص‌هاي پايداري از مدل تاپسيس (TOPSIS) استفاده شده است. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه براساس ديدگاه هاي نمونه، پايداري كانون‌هاي اسكان عشايري در شاخص‌هاي مورد نظر پايين‌تر از حد متوسط ارزيابي شده‌اند. نتايج رگرسيون چند متغيره نشان مي‌دهد كه بعد اقتصادي با ضريب 0.645 بيشترين تأثير را بر پايداري كانون‌هاي اسكان داشته است.  همچنين بر اساس نتايج حاصل شده از مدل تاپسيس (TOPSIS) كانون‌هاي دشت بكان، با بالاترين امتياز در شاخص‌هاي اقتصادي (0.735) و محيطي (0.590)  و كانون گُل افشان، با بالاترين  امتياز (0.718) در شاخص‌هاي اجتماعي به عنوان برخوردارترين كانون و دشت لار با پايين‌ترين سطح برخورداري، در رتبه آخر قرار دارد.

The thought of Sustainable development in our country's nomadic society results from the efforts researchers and scientists have made in order to organize better living atmosphere for nomads, make proper use of resources and create a balance between man, community and nature. In the recent years, various problems and challenges before nomadic regions have appealed the attentions toward nomadic and rural regions.  The current paper aims at assessing sustainability in nomadic settlement centers. Research type is applieddevelopmental and research method is documental, analytical and survey. To complete data set, questionnaires were used. Regarding the population of centers understudy, sample size was estimated through Cochran Formula as 372. To assess sustainability dimensions, T. student and stepwise regression were employed by the use of SPSS. Furthermore, to rank settlement centers from the viewpoint of sustainability indexes, TOPSIS model was used. Findings indicate that according to the model points of view, the sustainability of nomadic settlement centers is evaluated lower than average in the studied indexes. Multivariate regression results show that economical dimension with the coefficient of 0.645 has had the most influence on the sustainability of settlement centers. Also, according to results obtained from TOPSIS model, DashteBokan Center with the highest point in the economic (0.735)  and environmental (0.590) indexes and Golafshan Center with the highest point in the social (0.718) indexes are considered as the most enjoyable centers and DashteLar with the lowest point is recognized as the most deprived center.